Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich, Komisja Ustawodawcza czy Komisja Odpo- wiedzialności Konstytucyjnej w Sejmie. Obecnie w Sejmie istnieją 24 stałe komisje, a w Senacie takich komisji jest 13. Izby mogą także powoływać komisje nadzwyczajne, określając zarazem cel, zasady i tryb ich działania. Szczególnym rodzajem komisji nadzwyczajnych są komisje powołane przez Sejm w celu zbadania określonej sprawy, czyli tzw. komisje śledcze. Są one upoważnione do przesłuchiwania w trybie określonym przez kodeks postępowania karnego osób przez nie wezwanych. Uprawnień do powoływania komisji śledczych nie ma Senat. Zasady działania Sejmu i Senatu Sejm i Senat obradują w tzw. permanencji. Oznacza to, iż są one zawsze gotowe do zebrania się na posiedzenia plenarne zwołane własnymi uchwałami lub decyzją swych prezydiów. Obrady izb są jawne, chyba że izby podejmą decyzję o tajności obrad, kierując się dobrem państwa. Posiedzeniom plenarnym przewodniczą marszałkowie izb lub z ich upoważnienia wyznaczeni wicemarszałkowie. Sejm i Senat są wybierane na 4 lata. Przed upływem tego terminu mogą zostać rozwiązane na mocy uchwały Sejmu lub postanowienia Prezydenta RP. Prezydent może rozwiązać Sejm i Senat, gdy: - ustawa budżetowa nie zostanie uchwalona w ciągu 3 miesięcy od przedstawienia Sejmowi jej projektu; - nie powiodą się podejmowane na przemian przez Prezydenta i Sejm próby powołania rządu (łącznie czterokrotnie); - Sejm wyrazi rządowi wotum nieufności, nie wybierając jednocześnie nowego Prezesa Rady Ministrów. We wszystkich tych przypadkach Prezydent występuje w roli arbitra politycznego. Mała konstytucja w jednym przypadku ustanowiła obowiązek rozwiązania Sejmu. Może do tego dojść w sytuacji, kiedy rząd przejściowy powołany przez Prezydenta, po niepowodzeniu czterokrotnie podejmowanych prób utworzenia rządu parlamentarnego, nie zostanie w ciągu 6 miesięcy przekształcony w rząd mający poparcie większości parlamentarnej. Funkcje parlamentu Sejm i Senat uchwalają ustawy i budżet państwa. Sejm kontroluje wykonanie budżetu, może także powoływać komisje śledcze, a posłowie mogą występować do rządu z interpelacjami i zapytaniami. Sejm uczestniczy w procesie powoływania rządu, który przed Sejmem odpowiada politycznie. Izby mają również uprawnienia nominacyjne. Sejm wybiera (powołuje) Trybunał Konstytucyjny, Trybunał Stanu, Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Prezesa Narodowego Banku Polskiego. Uchwały Sejmu powołujące Prezesa NIK i Rzecznika Praw Obywatelskich wymagają jed- 131 nak dla swej skuteczności, zatwierdzenia przez Senat. Izby wybieraj ą także swoich przedstawicieli w Krajowej Radzie Sądownictwa oraz 2/3 członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Funkcja ustawodawcza Podstawową funkcją parlamentu '^funkcja ustawodawca tj. władza stanowienia ustaw jako podstawowych aktów prawnych powszechnie obowiązujących. Zakres przedmiotowy ustawy jest nieograniczony, co oznacza, że może ona dotyczyć każdego zagadnienia. Pewne kwestie są konstytucyjme zastrzeżone do wyłącznej regulacji w drodze ustawy. Zalicza się do nich określenie statusu prawnego obywateli, a także organizacji, kompetencji i zasad działania organów państwowych. Ustawa nie jest jednakże jedynym aktem ustawodawczym. Mała konstytucja przywróciła instytucję aktu ustawodawczego stanowionego przez władzę wykonawczą Sejm może ustawą podjętą bezwzględną większością głosów upoważnić Radę, Ministrów, na jej umotywowany wniosek, do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy Powinien jednak w takim wypadku określić zakres upoważnienia oraz okres jego obowiązywania. W tym czasie inicjatywa ustawodawcza w sprawach, które obejmuje to upoważnienie, przysługuje wyłącznie Radzie Ministrów. Niektóre zagadnienia nie mogą być przedmiotem takiego upoważnienia. Należy do nich przede wszystkim zmiana konstytucji, problematyka wyborcza, budżet państwa prawa oraz wolności osobiste i polityczne obywateli, jak również wyrażanie zgody na ratyfikację ważniejszych umów międzynarodowych. Rozporządzenie z mocą ustawy dla swej ważności musi zyskać akceptację Prezydenta RP Prezydent może odmówić podpisania rozporządzenia i w ciągu 14 dni zwrocie je Radzie Ministrów. Rząd nie ma bezpośrednich możliwości przełamania sprzeciwu Prezydenta. Może natomiast takie rozporządzenie wnieść do Sejmu w postaci projektu ustawy. Przed podpisaniem rozporządzenia z mocą ustawy Prezydent może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie zgodności rozporządzenia z konstytucją . Tryb ustawodawczy. Dwuizbowość parlamentu prowadzi do określonej zło- żoności procesu ustawodawczego, czyli szczególnego postępowania w parlamencie w którego wyniku dochodzi do uchwalenia ustawy. W procesie ustawodawczym wyróżnia się kilka podstawowych etapów, stadiów postępowania. Są to: - wykonanie inicjatywy ustawodawczej, - rozpatrzenie projektu ustawy przez Sejm, - rozpatrzenie ustawy przez Senat, - ewentualne ponowne rozpatrzenie ustawy przez Sejm, - podpisanie albo odmówienie podpisania ustawy przez Prezydenta, - ewentualne ponowne uchwalenie ustawy przez Sejm, - podpisanie ustawy przez Prezydenta i jej ogłoszenie w "Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej". 132 Tryb ustawodawczy (Podstawowe elementy) Posłc grupa 15 komisja owie- Senat Prezydent Rada Ministrów sejmowa inicjatywa ustawodawcza odrzucenie w I czytaniu Sejm trzy czytania odrzucenie w Ul czytaniu uchwalenie Senat poprawki lub odrzucenie (weto) Sejm Marszałek Sejmu nieodrzucenie weta Senatu (postępowanie zakończone) Prezydent weto Sejm uznanie ustawy za sprzeczną z konstytucją Trybunał Konstytucyjny przełamanie weta podpisanie nieprzełamanie weta (zakończenie postępowania) skarga ~l--L- Prezydent uznanie ustawy za zgodną z konstytucją nieoddalenie orzeczenia TK oddalenie orzeczenia TK Dziennik Ustaw RP (publikacja) podpisanie