Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
Rozdział drugi Wykorzystywanie słowne i emocjonalne Pierwszy stopień przemocy Nie wiedziałam, że jestem wykorzystywana, ponieważ mój chłopak nie bił mnie. Byłam z nim, bo nie widziałam niczego złego w jego postępowaniu wobec mnie. Uważałam, że cierpienie, które odczuwam, pochodzi z mojej głowy. Zawsze mówił mi, że jestem pomylona i że dramatyzuję, więc myślałam, że taka napraw de jestem. LAUREN.15LAT Lauren wyraża najczęściej spotykany przesąd na temat destrukcyjnych związków. Ludzie uważają, że jeśli ktoś nie ma siniaków, podbitych oczu lub połamanych żeber czy szczęki, nie jest wykorzystywany. Słyszałam takie opinie nawet od samych maltretowanych kobiet w schronisku, w którym pracowałam. Mówiły: „Właściwie nie powinnam się tu znaleźć, bo przecież nigdy mnie nie uderzył" lub: „Nie jestem taka jak wy wszystkie, bo mój facet nigdy mnie nie tłukł, tak jak wasi to robili". Te słowa ilustrują zaprzeczanie, jakie ma miejsce w związkach opartych na wykorzystywaniu. Jeśli Wasza córka pozo- staje w takim związku, ona również zaprzecza prawdzie i bagatelizuje powagę problemu. Dlatego też ważne jest, że jako jej rodzice możecie myśleć i oceniać bardziej obiektywnie. Czas zrozumieć, że słowa i zachowania mogą się stać narzędziami wykorzystywania. Moim celem w tym rozdziale jest umożliwienie Warn zrozumienia 34 Ale ja go kocham... Wykorzystywanie słowne i emocjonalne 35 procesów werbalnego i emocjonalnego znęcania się oraz dostrzeżenia, dlaczego są one tak niszczące. Dane statystyczne pokazują, że zanim dojdzie do jakiegokolwiek fizycznego nadużycia w związku, prawie zawsze ma miejsce długotrwała słowna i emocjonalna przemoc. Ten poziom przemocy może trwać i nie postępować dalej, lecz prawdą jest, że wykorzystywanie werbalne i emocjonalne stanowi zawsze wstęp do fizycznego i/lub seksualnego. Jak już zostało powiedziane, przemoc w związkach nastolatków polega na sile i kontroli. Są to wspólne mianowniki, niezależnie od tego, jaki typ wykorzystywania ma miejsce. Prześladowca nie zawsze musi używać siły fizycznej, by posiąść władzę i kontrolę nad Waszą córką - często wystarczy jego groźne spojrzenie. Myślę, że lubiłam, kiedy byl zazdrosny. Nie chciał, bym patrzyła na innych chłopaków w szkole i pobiłby się z każdym facetem, który do mnie zagadał. Kiedy wychodziłam z przyjaciółmi, nagrywał mi na se- kretarkę całą masę wiadomości o tym, że mnie kocha i że tęskni za mną. Początkowo uważałam, że jest to urocze. MICHELLE, 17 LAT Słowne i emocjonalne wykorzystywanie może stać się najbardziej szkodliwym rodzajem władzy i kontroli. W takim układzie chłopak systematycznie niszczy poczucie własnej wartości Waszej córki po- przez wyzwiska, obwinianie jej za swoje własne błędy, oskarżenia, publiczne poniżanie, niszczenie przedmiotów, które są dla niej ważne, mówienie jej, że jest pomylona, groźne spojrzenia i zastraszanie. Pomyślcie o tym przez chwilę. Złamana kość zrośnie się, siniaki zejdą, ale bez poczucia własnej wartości Wasza córka jest kaleką. Jak długo według Was dochodzimy do siebie po tym, kiedy osoba, którą wysoko cenimy, głęboko nas dotknie? Czasem nigdy nie dochodzimy. Wasza córka nie zdaje sobie sprawy z tego, że zachowania, które początkowo wydają się jej urocze, mogą stać się instrumentem kontroli i prowadzić do skumulowanej dominacji. Przyjrzyjmy się kilku powszechnym zachowaniom, które emocjonalny prześladowca może zastosować wobec Waszej córki. Wszystkie one obracają się wokół zazdrości, zaborczości i kontrolowania. Spraw- dźcie, czy możecie wybrać jedno, dwa lub więcej z poniższej listy. Obrzucanie wyzwiskami Czy niektóre z tych wyzwisk nie wydają Warn się znajome? „Jesteś gruba, brzydka, leniwa, głupia"; „suka", „dziwka", „cipa"; „Nikt inny by cię nie chciał"; „Nie wiem, po co się z tobą związałem"; „Jestem najlepszym facetem, jaki mógł ci się trafić". Obrzydliwe, prawda? A to najczęściej spotykane obelgi, jakimi obrzucane są dziewczęta przez swoich wykorzystujących chłopaków. Często nastolatki znoszą takie wyzwiska, ponieważ są do nich przy- zwyczajone; wychowały się w domach, w których słyszały podobne obelżywe słowa i nie znają innych. Akceptują ten rodzaj wykorzystywania, ponieważ umacnia on ich negatywną samoocenę. Gdyby osoba o wysokim poczuciu własnej wartości usłyszała takie złośliwe, okrutne słowa, mogłaby powiedzieć: „Jeśli jestem taka zła, to dlaczego ze mną jesteś? Jak to świadczy o tobie?". W dalszej części tej książki omówimy procesy zachodzące w rodzi- me. Zastraszające spojrzenia Kiedy dziecko dorasta w środowisku chaotycznym, w którym nadużywa się alkoholu, narkotyków, panuje złość lub przemoc, potrafi bardzo dobrze przewidywać zachowanie i odczytywać wyraz twarzy swoich najbliższych. Zapewnia mu to przetrwanie. To samo dzieje się w wypadku związku z wykorzystującym chłopakiem. Dziewczyna staje się tak biegła w „odczytywaniu" jego zachowania, że nie musi on nic mówić, by wyrazić swoją dezaprobatę. Miał to spojrzenie, które nazywałam spojrzeniem ach-och, tak jak w: „Ach-och, tym razem naprawdę go wkurzyłam". Gdy tylko spojrzał na mnie w ten sposób, zaczynałam płakać. KELLY, 17 LAT Używanie pagerów i telefonów komórkowych Nową formę kontrolowania zawdzięczamy technice. Często chłopcy dają swym dziewczynom pagery i/lub telefony komórkowe, by mogły być z nimi w stałym kontakcie. To umożliwia prześladowcy „sprawdzanie" swojej ofiary, kiedy tylko ma on na to ochotę. Zazwyczaj 36 Aleja go kocham... Wykorzystywanie słowne i emocjonalne 37 oznacza to, że kiedy chłopak wzywa dziewczynę przez pager, musi ona skontaktować się z nim w ściśle określonym czasie. Oczywiście, na początku wygląda to inaczej