Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
W wielkim uproszczeniu, chodzi przede wszystkim o: - klasyczn� administracj� porz�dkowo-reglamentacyjn�, - administracj� �wiadcz�c�, - administracj� wykonuj�c� uprawnienia w�a�cicielskie i zarz�dzaj�ce, a ponadto o: relacje mi�dzy administracj� a polityk�, w tym zw�aszcza zwi�zane z odpowiedzialno�ci� w�adzy wykonawczej za stan rzeczy pa�stwie. A. Administracja porz�dkowo-reglamentacyjna W pierwszej kolejno�ci nale�y om�wi� (A) klasyczne funkcje policyjne pa�stwa, zwi�zane z ochron� porz�dku publicznego i bezpiecze�stwa zbiorowego - w szerokim, przedmiotowym rozumieniu tych poj��, b�d�ce wi�c atrybutem ka�dego pa�stwa w ka�dym czasie, i jednocze�nie okre�laj�ce podstawowy zakres odpowiedzialno�ci w�adzy publicznej wzgl�dem obywateli (administracja porz�dkowo-reglamentacyjna). Przez d�ugie wieki by�a to g��wna funkcja w�adzy pa�stwowej, w kt�rej mie�ci si� stosowanie instrument�w w�adczych, zw�aszcza nakaz�w i zakaz�w (zarz�dze�) policyjnych oraz zezwole� administracyjnych upowa�niaj�cych zainteresowane podmioty do prowadzenia okre�lonej dzia�alno�ci, je�li odpowiada ona okre�lonym standardom, a tak�e utrzymywanie stosownych slu�b, stra�y, inspekcji i innych instytucji stoj�cych na stra�y porz�dku publicznego i bezpiecze�stwa zbiorowego. Z funkcj� t�, z drugiej strony, od samego pocz�tku zwi�zana by�a kwestia ci�ar�w publicznych (osobowych i maj�tkowych), ponoszonych przez cz�onk�w wsp�lnoty na utrzymanie instytucji i urz�dze� s�u��cych ochronie porz�dku publicznego i bezpiecze�stwa zbiorowego w r�nych dziedzinach �ycia. �rodki na zapewnienie funkcjonowania �ycia zbiorowego mog� pochodzi� z danin publicznych, ale tak�e z dochod�w z maj�tku. Chodzi o maj�tek gospodarczy, kt�rego w�a�cicielem jest wsp�lnota miejscowa (gmina) czy regionalna albo pa�stwo. W tym ostatnim zakresie maj�tek ten by� nieraz zwi�zany nierozdzielnie z osobistym mieniem panuj�cego, s�u��c utrzymaniu i w�adcy, i urz�dnik�w, nagradzaniu zas�ug, ustanawianiu urz�dze� publicznych itp. Do dzi� maj�tek gospodarczy tego rodzaju daje si� wyodr�bni� w�r�d innych sk�adnik�w mienia pa�stwowego - do�� wskaza� na pa�stwow� w�asno�� las�w, w�d, kopalin. Z kolei funkcjonowanie zbiorowo�ci wymaga w wielu przypadkach istnienia maj�tku publicznego. Do tej kategorii nale�y przede wszystkim konstrukcja rzeczy publicznych (dobro wsp�lne, maj�tek u�yteczno�ci publicznej, maj�tek administracyjny). Ale w miar� rozwoju cywilizacyjnego w�adza publiczna przejmuje coraz wi�cej obowi�zk�w i zakres tej odpowiedzialno�ci wchodzi nieraz , w kolizj� z interesami indywidualnymi. St�d tak�e mo�liwo�� publicznoprawnego ograniczania w�asno�ci prywatnej i wyw�aszcze� - w granicach i na rzecz interesu publicznego. Zaczyna si� te� rozwija� planowanie publiczne; w zakresie zagospodarowania przestrzeni miejskiej r�ne formy reglamentacji prawa zabudowy wyst�powa�y ju� w staro�ytno�ci. Administracja reglamentacyjna z istoty swojej powinna by� wykonywana jak najbli�ej podmiotu prawa czy miejsca, kt�rego ona dotyczy. Nie mo�na wydawa� w stolicy konkretnych zakaz�w i nakaz�w post�powania (np. nakazu rozbi�rki budynku) czy zezwole� na post�powanie (np. pozwolenie budowlane) komu�, kto mieszka w odleg�ej miejscowo�ci. To, na jakim szczeblu mo�e by� za�atwiana sprawa, zale�y, oczywi�cie, od jej wagi z punktu widzenia interesu og�lnego - na innym szczeblu b�dzie wydawana koncesja na import czy eksport broni b�d� import farmaceutyk�w, a na innym koncesja na detaliczn� sprzeda� alkoholu. Tym niemniej podstawow� regu��- coraz cz�ciej stosowan�- jest to, �e decyzja powinna by� podejmowana, w miar� mo�liwo�ci, jak "najni�ej". Oznacza to, �e dla administracji reglamentacyjnej podstawow� kwesti� b�dzie odpowiednia budowa rz�dowego aparatu administracyjnego w terenie b�d� te� wykorzystanie w tym celu innych struktur, przede wszystkim samorz�dowych, i dokonywana w tym zakresie, odpowiednio, dekoncentracja zada� pa�stwowych, wewn�trzna (w ramach w�asnego aparatu administracyjnego) lub zewn�trzna (zlecenie ich samorz�dowi lub innym podmiotom do wykonania) lub, i to przede wszystkim, decentralizacja zada� publicznych (przekazanie ich samorz�dowi jako zada� w�asnych). Administracja porz�dkowo-reglamentacyjna (policyjna) ma na celu ochrom porz�dku pub�icznego i bezpiecze�stwa zbiorowego. Zadania te wykonywane s; przez r�ne organy i s�u�by, wyposa�one w kompetencje w poszczeg�lnych dziedzi nach �ycia zbiorowego. Konieczna rozmaito�� rozwi�za� organizacyjnych i kompe tencyjnych nie zmienia faktu, �e z punktu widzenia strukturalnego w tej akurat sferz~ najbardziej istotny jest rzeczywisty skutek dzia�alno�ci w�adz: i skuteczno�� jednost kowa tej dzia�alno�ci, i og�lny stan rzeczy. Potrzebne s� tu zatem instrumenty koor dynacyjne wzgl�dem r�nych s~lu�b i organ�w dzia�aj�cych w tym obszarze, jal i przede wszystkim - mechanizmy odpowiedzialno�ci, w danej skali terytorialnej, z~ stan porz�dku publicznego i bezpiecze�stwa zbiorowego. Dlatego przede wszystkin okazuje si� istotne, czy w jednostce podzia�u administracyjnego pa�stwa jest ustano wiona taka w�adza administracyjna o odpowiedzialno�ci og�lnej (w zale�no�ci o~ przyj�tych rozwi�za� mo�e to by� w�adza rz�dowa albo samorz�dowa), czy te� od powiedzialno�� polityczna za stan rzeczy w sferze porz�dku publicznego i bezpie cze�stwa zbiorowego jest rozproszona (wed�ug kompetencji) lub umieszczona n~ innym, wy�szym poziomie organizacyjnym (np. w rz�dzie). Aparat administracyjny rz�du w terenie wykonuj�cy te zadania mo�e by~ budowany na trzy sposoby. Pierwszy opiera si� na za�o�eniu, �e powinien on si~ skupia� wok� formalnego przedstawiciela rz�du w danej jednostce podzia-lu te rytorialno-administracyjnego (administracja zespolona) przy sprowadzeniu d~ minimum jednostek nie podlegaj�cych temu przedstawicielowi (administracj; niezespolona, specjalna)
