Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
W wielkim uproszczeniu, chodzi przede wszystkim o: - klasyczną administrację porządkowo-reglamentacyjną, - administrację świadczącą, - administrację wykonującą uprawnienia właścicielskie i zarządzające, a ponadto o: relacje między administracją a polityką, w tym zwłaszcza związane z odpowiedzialnością władzy wykonawczej za stan rzeczy państwie. A. Administracja porządkowo-reglamentacyjna W pierwszej kolejności należy omówić (A) klasyczne funkcje policyjne państwa, związane z ochroną porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego - w szerokim, przedmiotowym rozumieniu tych pojęć, będące więc atrybutem każdego państwa w każdym czasie, i jednocześnie określające podstawowy zakres odpowiedzialności władzy publicznej względem obywateli (administracja porządkowo-reglamentacyjna). Przez długie wieki była to główna funkcja władzy państwowej, w której mieści się stosowanie instrumentów władczych, zwłaszcza nakazów i zakazów (zarządzeń) policyjnych oraz zezwoleń administracyjnych upoważniających zainteresowane podmioty do prowadzenia określonej działalności, jeśli odpowiada ona określonym standardom, a także utrzymywanie stosownych slużb, straży, inspekcji i innych instytucji stojących na straży porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego. Z funkcją tą, z drugiej strony, od samego początku związana była kwestia ciężarów publicznych (osobowych i majątkowych), ponoszonych przez członków wspólnoty na utrzymanie instytucji i urządzeń służących ochronie porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego w różnych dziedzinach życia. Środki na zapewnienie funkcjonowania życia zbiorowego mogą pochodzić z danin publicznych, ale także z dochodów z majątku. Chodzi o majątek gospodarczy, którego właścicielem jest wspólnota miejscowa (gmina) czy regionalna albo państwo. W tym ostatnim zakresie majątek ten był nieraz związany nierozdzielnie z osobistym mieniem panującego, służąc utrzymaniu i władcy, i urzędników, nagradzaniu zasług, ustanawianiu urządzeń publicznych itp. Do dziś majątek gospodarczy tego rodzaju daje się wyodrębnić wśród innych składników mienia państwowego - dość wskazać na państwową własność lasów, wód, kopalin. Z kolei funkcjonowanie zbiorowości wymaga w wielu przypadkach istnienia majątku publicznego. Do tej kategorii należy przede wszystkim konstrukcja rzeczy publicznych (dobro wspólne, majątek użyteczności publicznej, majątek administracyjny). Ale w miarę rozwoju cywilizacyjnego władza publiczna przejmuje coraz więcej obowiązków i zakres tej odpowiedzialności wchodzi nieraz , w kolizję z interesami indywidualnymi. Stąd także możliwość publicznoprawnego ograniczania własności prywatnej i wywłaszczeń - w granicach i na rzecz interesu publicznego. Zaczyna się też rozwijać planowanie publiczne; w zakresie zagospodarowania przestrzeni miejskiej różne formy reglamentacji prawa zabudowy występowały już w starożytności. Administracja reglamentacyjna z istoty swojej powinna być wykonywana jak najbliżej podmiotu prawa czy miejsca, którego ona dotyczy. Nie można wydawać w stolicy konkretnych zakazów i nakazów postępowania (np. nakazu rozbiórki budynku) czy zezwoleń na postępowanie (np. pozwolenie budowlane) komuś, kto mieszka w odległej miejscowości. To, na jakim szczeblu może być załatwiana sprawa, zależy, oczywiście, od jej wagi z punktu widzenia interesu ogólnego - na innym szczeblu będzie wydawana koncesja na import czy eksport broni bądź import farmaceutyków, a na innym koncesja na detaliczną sprzedaż alkoholu. Tym niemniej podstawową regułą- coraz częściej stosowaną- jest to, że decyzja powinna być podejmowana, w miarę możliwości, jak "najniżej". Oznacza to, że dla administracji reglamentacyjnej podstawową kwestią będzie odpowiednia budowa rządowego aparatu administracyjnego w terenie bądź też wykorzystanie w tym celu innych struktur, przede wszystkim samorządowych, i dokonywana w tym zakresie, odpowiednio, dekoncentracja zadań państwowych, wewnętrzna (w ramach własnego aparatu administracyjnego) lub zewnętrzna (zlecenie ich samorządowi lub innym podmiotom do wykonania) lub, i to przede wszystkim, decentralizacja zadań publicznych (przekazanie ich samorządowi jako zadań własnych). Administracja porządkowo-reglamentacyjna (policyjna) ma na celu ochrom porządku pubłicznego i bezpieczeństwa zbiorowego. Zadania te wykonywane s; przez różne organy i służby, wyposażone w kompetencje w poszczególnych dziedzi nach życia zbiorowego. Konieczna rozmaitość rozwiązań organizacyjnych i kompe tencyjnych nie zmienia faktu, że z punktu widzenia strukturalnego w tej akurat sferz~ najbardziej istotny jest rzeczywisty skutek działalności władz: i skuteczność jednost kowa tej działalności, i ogólny stan rzeczy. Potrzebne są tu zatem instrumenty koor dynacyjne względem różnych s~lużb i organów działających w tym obszarze, jal i przede wszystkim - mechanizmy odpowiedzialności, w danej skali terytorialnej, z~ stan porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego. Dlatego przede wszystkin okazuje się istotne, czy w jednostce podziału administracyjnego państwa jest ustano wiona taka władza administracyjna o odpowiedzialności ogólnej (w zależności o~ przyjętych rozwiązań może to być władza rządowa albo samorządowa), czy też od powiedzialność polityczna za stan rzeczy w sferze porządku publicznego i bezpie czeństwa zbiorowego jest rozproszona (według kompetencji) lub umieszczona n~ innym, wyższym poziomie organizacyjnym (np. w rządzie). Aparat administracyjny rządu w terenie wykonujący te zadania może by~ budowany na trzy sposoby. Pierwszy opiera się na założeniu, że powinien on si~ skupiać wokół formalnego przedstawiciela rządu w danej jednostce podzia-lu te rytorialno-administracyjnego (administracja zespolona) przy sprowadzeniu d~ minimum jednostek nie podlegających temu przedstawicielowi (administracj; niezespolona, specjalna)