Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
Aleksandra Miilera, Warszawa 1985, s. 213 272 14. POLSKA, DWA PAÑSTWA NIEMIECKIE I UKLAD WARSZAWSKI Jak ju¿ wspomniano, w latach 1947 - 48 œwiat uleg³ podzia³owi na dwa bloki polityczno-wojskowe. 17 III 1948 r. w Brukseli podpisano uk³ad, na mocy którego powo³ano do ¿ycia Uniê Zachodnioeuropejsk¹ (EWG). Two- rzy³y j¹ Anglia, Belgia, Holandia, Luksemburg i Francja. Do Unii po- stanowi³y przyst¹piæ Stany Zjednoczone. W wyniku porozumienia 4 IV 1949 r. powo³ano do ¿ycia Organizacjê Paktu Pó³nocnoatlantyckiego (NATO). Do paktu przyst¹pi³y Anglia, Belgia, Dania, Holandia, Kanada, Luksemburg, Islandia, Francja, Norwegia, Portugalia, Stany Zjednoczone i W³ochy. W lu- tym 1952 r. do NATO przyst¹pi³y Grecja i Turcja. Jesieni¹ 1949 r. na terenie Niemiec powsta³y dwa pañstwa: Republika Federalna Niemiec (7 IX 1949 r.) i Niemiecka Republika Demokratyczna (7 X 1949 r.). Niemcy zosta³y podzielone. Podzia³owi uleg³a te¿ stolica Niemiec - Berlin. Radziecka strefa Berlina w³¹czona zosta³a jednostronnie do NRD i przekszta³cona w stolicê NRD. Przywódcy RFN próbowali uznaæ pozosta³e 3 strefy okupacyjne Berlina (angielska, amerykañska i francuska) za czêœæ sk³adow¹ RFN. ZSRR stanowczo siê temu sprzeciwi³ uznaj¹c, i¿ strefy tworz¹ odrêbn¹ jednostkê administracyjn¹ - Berlin Zachodni. Na tle Berlina dochodzi³o do wielu sporów i kontrowersji. Niemcy by³y nadal uzale¿nione od 4 mocarstw. Pomiêdzy NRD i RFN ukszta³towano granicê pañstwow¹, któr¹ prze- kszta³cono w granicê dwóch obozów poliiyczno-wojskowych w Europie. By³a ona pilnie strze¿ona. Lukê stanowi³ Berlin, który czêœciowo by³ stolic¹ NRD, a czêœciowo tworzy³ odrêbn¹ jednostkê administracyjn¹ powi¹zan¹ nieformal- nie z RFN. Do 1961 r. granica w Berlinie nie by³a pilnie strze¿ona. Przez Berlin z jednego obozu do drugiego nielegalnie przenikali ludzie i towary. Na zachodzie kraje po³o¿one w radzieckiej strefie wp³ywów nazywano krajami po³o¿onymi za "¿elazn¹ kurtyn¹" (W. Churchill). W nawi¹zaniu do porozu- mieñ z Ja³ty i Poczdamu rz¹d ZSRR obstawa³, by Niemcy by³y rozbrojone i zachowa³y neutralny charakter. Tymczasem w czasie najwy¿szego napiêcia w stosunkach miêdzy obozami (wojna w Korei) na zachodzie podjêto przygo- towania do uzbrojenia RFN. Pierwsze propozycje w tej sprawie omawiano w czasie konferencji ministrów spraw zagranicznych Anglii, Francji i USA w Nowym Jorku we wrzeœniu 1950 r. W rz¹dzie.RFN w paŸdzierniku 1950 r. utworzono tzw. Urz¹d Blanka, który podj¹³ przygotowania do utworzenia w³asnych si³ zbrojnych. 9 VII 1951 r. 3 zachodnie mocarstwa okupacyjne og³osi³y deklaracjê o zakoñczeniu stanu wojny z Niemcami. 26 V 1952 r. podpisa³y one z RFN uk³ad, którym przyznawa³y jej pe³n¹ suwerennoœæ. Mocarstwa te bra³y jednak na siebie odpowiedzialnoœæ za tzw. Niemcy jako 273 ca³oœæ. W RFN pozosta³y nadal symboliczne wojska okupacyjne. Pobyt ich regulowa³y specjalne umowy. Ustawodawstwo okupacyjne z lat 1945 - 1949 zosta³o zniesione. Próbowano stworzyæ tzw. Europejsk¹ Wspólnotê Obronn¹ z udzia³em RFN. Projekt ten upad³ wobec sprzeciwu francuskiego Zgroma- dzenia Narodowego, które 30 VIII 1954 r. nie ratyfikowa³o podpisanego ju¿ przez rz¹d uk³adu w tej sprawie. Kontyngent RFN w EWO mia³ wynosiæ 500 tys. ludzi. Tymczasem w RFN w oparciu o Urz¹d Blanka stworzono armiê ochot- nicz¹ i przemys³ zbrojeniowy. Rozpoczê³a siê remilitaryzacja Niemiec. Rz¹d RFN wystêpowa³ w imieniu ca³ych Niemiec g³osz¹c, ¿e Rzesza Niemiecka istnieje nadal w granicach z 1937 r. Teza ta godzi³a w granicê na Odrze i Nysie. Granicy tej w RFN nie uznawano. Niemcy wysiedleni z Polski tworzyli tzw. ziomkostwa, które g³osi³y i¿ ka¿dy ma prawo do stron rodzin- nych (Heimatsrecht) i wzywa³y do anulowania uchwa³ poczdamskich. ¯¹dano zwo³ania konferencji pokojowej licz¹c, ¿e mocarstwa zachodnie wyst¹pi¹ w obronie pokrzywdzonych Niemców. Rz¹d Polœki przeciwstawia³ siê poczynaniom ziomkostw i tzw. odwe- towców w RFN, krytykowa³ dwuznaczne stanowisko pañstw zachodnich w tej kwestii, szuka³ porozumienia z NRD i poparcia ZSRR. W NRD g³osy krytyczne wobec granicy na Odrze i Nysie zosta³y szybko wyciszone. Socjalistyczna Partia Jednoœci (SED) i rz¹d NRD proklamowa³y, i¿ jest to granica porozumienia z Polsk¹ i pokoju w Europie. Polska szybko uzna³a NRD i nawi¹za³a z ni¹ stosunki dyplomatyczne. Podjêto rozmowy w sprawie granicy. 6 VII 1950 r. w Zgorzelcu szefowie rz¹dów Polski i NRD podpisali uk³ad o uznaniu ustalonej w Poczdamie granicy polsko-niemieckiej. Nastêpnie podpisano porozumienia o delimitacji i wytyczeniu granicy w tere- nie. Oba pañstwa podjê³y ze sob¹ wspó³pracê gospodarcz¹, kulturaln¹ i poli- tyczn¹. Sytuacja NRD by³a bardzo skomplikowana. Rz¹d jej by³ ca³kowicie uzale¿niony od ZSRR. Na terenie NRD stacjonowa³y liczne wojska radziec- kie. Rzeczników budowy socjalizmu by³o niewielu. W³adza znalaz³a siê w rêku stalinowców z Walterem Ulbrichtem na czele. Po œmierci Stalina w 1953 r. nowi przywódcy ZSRR planowali odsuniêcie grupy Ulbrichta od w³adzy i zdemokratyzowanie stosunków. Jednak 17 VI 1953 r. w Berlinie wybuch³ strajk robotników budowlanych, który szybko przekszta³ci³ siê w powstanie ogólnonarodowe. Zosta³o ono st³umione przez radzieckie wojska okupacyjne. Pad³o wielu zabitych i rannych. Walki zbrojne przekreœli³y plan odsuniêcia Ulbrichta i demokratyzacji stosunków. Og³oszono, ¿e w NRD dosz³o do imperialistycznej prowokacji; Ulbrichta uznano za g³ównego obroñcê zasad socjalizmu. Pozycja jego uleg³a wzmocnieniu. Odpowiedzialnoœæ za b³êdy, niedostatki itp. przerzucono na tzw. grupê Rudolfa Herrnstadta i Wilhelma Zeissera. Wydarzenia czerwcowe 1953 r. wykaza³y, ¿e NRD te¿ musi posiadaæ w³asn¹ armiê, organizacje paramilitarne, policjê itp. 22 VIII 1953 r. rz¹d 274 ZSRR podpisa³ z NRD protokó³ o zwolnieniu NRD z dalszego p³acenia reparacji wojennych, a 25 III 1954 r. przyzna³ jej pe³n¹ suwerennoœæ. 25 I 1955 r. Prezydium Rady Najwy¿szej ZSRR wyda³o dekret o zakoñczeniu stanu wojennego z Niemcami. W œlad za tym uczyni³y to równie¿ inne kraje radzieckiej strefy wp³ywów. Polska odpowiedni dekret og³osi³a 31 I 1955 r. Tymczasem na Zachodzie wobec upadku idei Europejskiej Wspólnoty Obronnej szukano innego sposobu w³¹czenia RFN do bloku pañstw zachod- nich. Na XII Sesji Rady NATO w Pary¿u w dniu 23 X 1954 r. podpisano szereg porozumieñ. Przesz³y one do historii jako tzw. uk³ady paryskie. Obejmow³y one: 1) protokó³ o zniesieniu re¿imu okupacyjnego w RFN, 2) uk³ad o przebywaniu obcych wojsk w RFN, 3) protokó³ o przyst¹pieniu RFN do uk³adu brukselskiego, 4) protokó³ o przyst¹pieniu RFN do NATO. Wojska okupacyjne Anglii, Francji i USA przekszta³ci³y siê w wojska sojusznicze RFN, która uzyska³a prawo tworzenia w³asnych si³ zbrojnych w sile 500 tys. ludzi, spoœród których 12 dywizji l¹dowych oraz okreœlone si³y lotnicze przekazywa³a ona do dyspozycji NATO