Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
Jego rodzice pochodzili z drugiej fali imigrant�w do Bostonu i opu�cili Dublin jeszcze przed jego narodzinami. Matka nigdy nie ukrywa�a motywu ich emigracji. �Stara pieprzo- na Irlandia by�a zacofanym, uje�d�anym przez Ko�ci� pa�stew- kiem Trzeciego �wiata, pe�nym dyktatorskich, seksualnie zakom- pleksionych ksi�y, wtykaj�cych nosy do sypialni normalnych ludzi", odpowiada�a, kiedy j� pytano. Pomimo to, podkre�la�a zawsze: �Kulturowo czuj� si� katoliczk�", a Kevin Quinn pos�a� syna do jezuickiej szko�y, bo docenia� panuj�c� tam dyscyplin� i scholastyczne metody. Sami wychowali ch�opca tak, aby mia� szczodre serce, by� wra�liwy na ludzkie cierpienie i pomaga� bli�nim w d�wiganiu ci�ar�w �ycia. Wyr�s� wi�c na cz�owieka, kt�ry nie potrafi� przygl�da� si� bezczynnie, jak tacy ludzie jak Emilio Sandoz po�wi�cali ca�� sw� energi� dla innych. ? Jimmy posiedzia� chwil�, rozmy�laj�c, a potem cicho wsta�, podszed� do kasy i wystuka� sum� pi�ciokrotnie wy�sz� od tej, kt�r� powinni zap�aci�. � Lunch przez ca�y tydzie�, dobra? I pilnuj, �eby wszystko zjad�, Rosa, bo wyniesie �arcie i odda jakim� dzieciakom. Rosapokiwa�a g�ow�, zastanawiaj�c si�, czy Jimmy zauwa�y�, �e w�a�nie sam zjad� po�ow� dania ksi�dza. � Powiem ci, na czym polega jego problem � ci�gn�� Quinn. � Wa�y sto trzydzie�ci funt�w, a do pomys��w, kt�rymi ma nafaszerowany �eb, trzeba ch�opa wa��cego dwie�cie funt�w. To si� �le sko�czy. 24 W swoim k�cie Sandoz us'miechn�� si�; oczy mia� wci�� zamkni�te. � Sit Mamacita � powiedzia� czule, z odrobin� sarkazmu. Nagle zerwa� si� na nogi, ziewn�� i przeci�gn�� si�. Wyszli razem z baru w �agodne, morskie powietrze wczesnej wiosny. Gdyby cokolwiek mog�o jeszcze wzmocni� niezachwiane przekonanie Jimmy'ego Quinna o zdecydowanej warto�ci auto- rytetu i w�adzy, to by�aby tym na pewno wczesna kariera ojca Emilia Sandoza. Z pocz�tku wydawa�a si� bezsensowna; dopiero po latach mo�na by�o poj��, �e przez ca�y czas zbiorowy rozum Towarzystwa Jezusowego dzia�a� cierpliwie w kierunku, kt�rego �adna jednostka nie by�a w stanie przewidzie�. Wielu jezuit�w w�ada�o kilkoma j�zykami, ale Sandoz zna� ich wi�cej ni� wi�kszo�� jego wsp�braci. Jako Portoryka�czyk od urodzenia m�wi� po hiszpa�sku i angielsku. Lata jezuickiej formacji kap�a�skiej otworzy�y przed nim skarbiec kultury klasycz- nej i bardzo szybko opanowa� r�wnie dobrze grek� jak �acin�, kt�rej si� nie tylko uczy�, ale kt�rej u�ywa� na co dzie�: porozu- miewaj�c si� z kolegami, studiuj�c teologi� czy cho�by czytaj�c klasyczne dzie�a i rozkoszuj�c si� mistrzostwem ich struktury. No, ale to nie wyr�nia�o go a� tak bardzo z grona przeci�tnych adept�w scholastyki. P�niej jednak, pracuj�c nad tematem badawczym dotycz�- cym siedemnastowiecznych misji do Quebecu, postanowi� na- uczy� si� francuskiego, �eby czyta� relacje jezuickie w oryginale. Sp�dzi� osiem dni z nauczycielem, wch�aniaj�c francusk� grama- tyk�, a potem stworzy� w�asny s�ownik. Przy ko�cu semestru czyta� ju� p�ynnie po francusku, cho� nie zrobi� nic, �eby si� nauczy� m�wi� w tym j�zyku. Nast�pnie zabra� si� do w�oskiego, po cz�ci przewiduj�c, �e mo�e kiedy� przyjdzie mu odwiedzi� Rzym, a cz�ciowo z samej ciekawo�ci, �eby zobaczy�, jak inny j�zyk roma�ski rozwin�� si� z �aci�skiego pnia. A potem nauczy� si� portugalskiego, tylko dlatego, �e podoba�o mu si� jego brzmie- nie i uwielbia� brazylijsk� muzyk�. 25 Jezuici tradycyjnie zajmowali si� studiowaniem j�zyk�w. Wkr�tce go zach�cono, by zaraz po �wi�ceniach zabra� si� do doktoratu z lingwistyki. Trzy lata p�niej wszyscy si� spodziewa- li, �e Emilio Sandoz, TJ, doktor filozofii, otrzyma propozycj� profesury na kt�rym� z uniwersytet�w jezuickich. Zamiast tego nasz zdolny lingwista zosta� wys�any na jedn� z wysp Archipelagu Karoliny, by uczy� tam w Liceum �wi�tego Ksawerego i jednocze�nie pomaga� w realizacji projektu ponownego zalesiania wysp. Po zaledwie trzynastu miesi�cach przeniesiono go do osady Eskimos�w tu� przy Kr�gu Arktycznym, gdzie sp�dzi� rok, pomagaj�c jakiemu� polskiemu jezuicie w programie nauczania czytania i pisania doros�ych, a p�niej do chrze�cija�skiej enklawy w po�udniowym Sudanie, gdzie pracowa� w obozie dla uciekinier�w z Kenii, tym razem z ksi�dzem pochodz�cym z Erytrei. Przywyk� do poczucia, �e na niczym dobrze si� nie zna. Do�� szybko poradzi� sobie z pocz�tkow� frustracj� spowodowan� brakiem umiej�tno�ci porozumiewania si� z lud�mi szybko, z wdzi�kiem lub z humorem. Nauczy� si� wycisza� kakofoni� j�zyk�w walcz�cych o dominacj� w jego my�lach, u�ywa� mowy gest�w i min dla prze�amania barier j�zykowych. W ci�gu trzy- dziestu siedmiu miesi�cy pozna� siedem kolejnych j�zyk�w: je- den z mikronezyjskich dialekt�w u�ywanych na wyspie Chuuk, eskimoski dialekt Invi-Inupiak�w, j�zyk polski, arabski (kt�rym m�wi� z dobrym suda�skim akcentem), kikuju i amharski. A co najwa�niejsze � z puntu widzenia jego prze�o�onych � nauczy� si� cierpliwo�ci i pos�usze�stwa. � Jest dla ciebie wiadomo�� od prowincja�a � powiedzia� mu ojciec Tahad Kesai, kiedy pewnego skwarnego popo�udnia Sandoz wr�ci� do namiotu trzy godziny po porze tak zwanego lunchu. By�o to kilka tygodni po pierwszej rocznicy jego przybycia do Sudanu, Sandoz zatrzyma� si� i wytrzeszczy� oczy, zm�czony i zielony na twarzy pod p��tnem namiotu. � Zgodnie z rozk�adem � powiedzia�, rzucaj�c si� na polo- wy taboret i otwieraj�c sw�j podr�czny komputer. � Mo�e to nie przeniesienie � mrukn�� Tahad. 26 Sandoz prychn��; obaj wiedzieli, �e chodzi w�a�nie o to. � Kozie g�wno � zakl�� Tahad, dziwi�c si� w duchu, dla- czego prze�o�eni tak dr�cz� Sandoza. � Nie mog� ci pozwoli� dotrwa� do ko�ca przydzia�u? Sandoz nic nie odpowiedzia�, wi�c Tahad zaj�� si� wymiata- niem piasku z powrotem na pustyni�, �eby da� swojemu towarzy- szowi cho�by namiastk� prywatno�ci, kiedy b�dzie czyta� poczt�. Cisza trwa�a jednak zbyt d�ugo, a kiedy znowu spojrza� na San- doza, przestraszy� si�, bo spostrzeg�, �e ten ca�y dygoce, a potem zakrywa twarz d�o�mi. Tahad, poruszony do g��bi, podszed� do niego. � Odwali�e� tu kawa� dobrej roboty, Emilio. To wariactwo, tak ci� przerzuca� ze wzg�rz w doliny i z powrotem... Sandoz ociera� �zy z oczu i r�a� ze �miechu. Bez s�owa poma- cha� Tahadowi, aby zbli�y� si� do ekranu i sam przeczyta� wiado- mo��. Tahad zrobi� to i jeszcze bardziej si� zdumia�. � Emilio, nie rozumiem..
