Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
06.1919 roku umowy o zawieszeniu polsko-ukraińskich działań wojennych. W imieniu rządu URL podpisał ją gen. Serhij Delwig20. Od jego nazwiska przyjęła się nazwa linii demarkacyjnej zwanej linią Del-wiga. Umowa nie weszła w życie, bowiem w tym czasie nowy wódz naczelny Ukraińskiej Halickiej Armii (UHA) gen. Ołeksandr Hrekiw (mianowany na miejsce gen. Mychajła Omelanowycza-Pawłenki 9.06.1919) kontynuował uwieńczoną początkowym sukcesem tzw. ofensywę czort-kowską21. Mimo to polsko-ukraińskie rozmowy wojskowe prowadzono dalej, a ich miejscem był Dęblin. Delegacji ukraińskiej przewodniczył płk Petro Lipko, a polskiej gen. Karol Trzaska-Durski22. 80 Wzajemne relacje Polski i Ukraińskiej Republiki Ludowej r \j ii iiiiloi i mc c rui ską, zgodnie z decyzją dyktatora ZURL Jewhena Petruszewycza, armia UHA 17 lipca 1919 roku przeszła Zbrucz i znalazła się na terytorium URL. Wkrótce, w sierpniu połączone armie ukraińskie w sile około 100 tysięcy żołnierzy, pod dowództwem gen. Mykoły Junakowa i jego zastępcy gen. Wiktora Kurmanowycza, dokonały udanej ofensywy na Kijów i zmusiły bolszewików do jego opuszczenia23. W prowadzonej cały czas wojnie z wojskami bolszewickimi, deni-kińskimi i polskimi, jesienią 1919 roku armia ukraińska zostaje otoczona w tzw. trójkącie śmierci. Po podpisaniu 2 grudnia 1919 roku umowy o zawieszeniu działań wojskowych z Polską, armia URL z gen. Mychajłem Omelanowyczem-Pawłenką 6.12.1919 roku przechodzi do walk partyzanckich na zaplecze wojsk bolszewicko--denikińskich, w tzw. „pochód zimowy", który trwał będzie do 5.05.1920 roku. Natomiast nieliczne oddziały armii URL (zwłaszcza Korpus Strzelców Siczowych) wbrew podpisanej umowie zostają rozbrojone przez oddziały gen. Hallera i żołnierze ukraińscy potraktowani początkowo jako jeńcy, po interwencjach S. Petlury, pozostają w Polsce jako „ochotnicy obcej przynależności państwowej" i skierowani są do obozów internowania w Łucku i Łańcucie24. Główny Ataman wojsk ukraińskich Symon Petlura udał się do Warszawy, gdzie prowadził rozmowy z Józefem Piłsudskim i nadzorował , przebieg negocjacji związanych z podpisaną 21 kwietnia 1920 roku polsko-ukraińską umową i 24 kwietnia 1920 roku konwencją woj- 1 skową o wspólnej wojnie z bolszewikami25. W ich wyniku doszło do (wyprawy kijowskiej, w której w pierwszej fazie wzięło udział około 60-tysięczne Wojsko Polskie i ponad 15-tysięczne oddziały armii Ukraińskiej Republiki Ludowej. W trakcie pochodu, w końcu kwietnia 1920 roku pod Kijowem na stronę polsko-ukraińskich wojsk sojuszniczych przeszły także dwie (z trzech) brygady tzw. Czerwonej Ukraińskiej Halickiej Armii, które w lutym 1920 roku przeszły na -¦ stronę wojsk bolszewickich. Jednak decyzją dowództwa wyprawy kijowskiej zostały one rozbrojone (około 13 tysięcy żołnierzy) i odesłane do obozów jenieckich w Wadowicach i Tucholi26 (w sierpniu Aleksander Kolańczuk, Mychajto Tatapkanycz 81 jljzlu iur\u ai coi.Włvai ty ^uaiai i uoauŁui ly w lu^nuii iar\z.g nauLumj' wódz UHA gen. Myron Tarnawski)27. Pozostałe oddziały armii URL walczyły pod wspólnym dowództwem na froncie z bolszewikami do czasu podpisania przez Polskę 12 października 1920 roku prelimi-nariów pokojowych z Rosją Sowiecką. Na szczególną uwagę zasługuje udział 6. Dywizji armii URL w obronie Zamościa w sierpniu 1920 roku, kiedy jej dowódca płk (później generał) Marko Bezruczko, sprawując ogólne dowództwo także nad oddziałami Wojska Polskiego i dysponując prawie 600-osobową kadrą oficerską, przy wydatnej pomocy mieszkańców Zamościa i okolic (przez 4 dni i noce pracowało tam po 5-6 tysięcy osób) zorganizował skuteczny pas obronny i ruchome punkty na skrzydłach umocnień, przez które nie mogła przedostać się pod Warszawę 16-tysięczna Armia Konna Budionnego28. Podpisanie 12 października 1920 roku preliminariów pokojowych pomiędzy Polską a Rosją Sowiecką oznaczało dla Polski zakończenie zmagań wojennych. Przynosiło pokój i ustalenie granicy wschodniej młodego państwa