Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
a więc i w Polsce, przyjmuje się za daty graniczne - upadek cesarstwa zachodnio-rzymskiego w r. 476 i zdobycie Konstantynopola przez Turków w r. 1453. choć z pewnością odkrycie Ameryki w 1492 jest datą wyrazistszą. W muzyce owe ramy czasowe nie dałyby się wyznaczyć tak dokładnie: średniowiecze jest wielkim etapem między starożytnością a okresem nowożytnym. Muzyka średniowiecza europejskiego rozpoczyna się od przyjęcia chrześcijaństwa, od wprowadzenia rzymskiego śpiewu kultowego, znanego pod nazwą śpiewu gregoriańskiego, może dlatego że tworzywo tego śpiewu miało na długie lata decydować o rozwoju muzyki i ojej przemianach. Nowa, pośredniowieczna era w muzyce zaczyna się ok. r. 1430 wraz z nastaniem epoki niderlandzkiej polifonii (koniec okresu ars nova). 32. Muzyka bizantyjska Okres cesarstwa bizantyjskiego obejmuje przeszło 1100 lat, od r. 330 (Konstantyn Wielki) aż do - wspomnianego już roku - zdobycia Konstantynopola przez Turków, 1453. Cesarstwo wschodniorzymskie już od IV wieku stanowiło odrębną część imperium rzymskiego. W 330 r. Bizancjum (dzisiejszy Stambuł) staje się rezydencją Konstantyna Wielkiego (od niego wziął nazwę Konstantynopol). Za Konstantyna Wielkiego chrześcijaństwo stało się religią państwową. Bizantyjska muzyka właściwie nie znała muzyki świeckie). Istniała tylko bizantyjska muzyka kościelna, związana z innymi kościołami Wschodu; podobniejak chorał gregoriański, jest to jednogłosowa linearna muzyk;! bez towarzyszenia instrumentalnego. Główną formą bizantyjskiej muzyki są ukli.iniucji.'. ceremonialne pieśni na powitanie cesarza z okazji procesji, audiencji czy świąt religijnych. Byty one wykonywane antytbnalnie przez dwa chóry przy akompaniam.enc'e organów. Kościół ortodoksyjny nie miał jednolitej liturgii, stąd rozróżnia się obok zachodnio- i wschodniosyryjskich typów liturgicznych egipskie, armeńskie i bizantyjskie. Jakkolwiek bizantyjski śpiew kościelny posługiwał sięjęzykiem greckim (jako językiem urzędowym), nie ma w nim nic z greckich tradycji, przeciwnie: główne wpływy biorą się tu z wzorców orientalnych. Ważnym momentem w dziejach muzyki bizantyjskiej było ustalenie przez cesarza Justyniana l vv r. 528 dekretu, według którego obowiązywały trzy rodzaje śpiewów: jutrzniowe (tzw. meso-nyktikon), laudacyjne (cf/Aro.s) i nieszporowe (lieuprrinos). Na początku VIII wieku (w okresie formowania się feudalizmu i sporów religijnych, które skłoniły cesarza Leona III do wydania dekretów przeciwko kultowi obrazów świętych) rozpoczęto tępienie muzyki liturgicznej, palenie ikon i ksiąg liturgicznych. Ale twórczość liturgi- czna rozwijała się nawel w okresie prześladowań (położył im kres cesarz Teofil w r. 842). głównie dzięki twórczości hymnografów, którzy ograniczali się do tekstów jedynie, pozostawiając komponowanie melodii tzw. melurgom. Dopiero w XIII i XIV wieku pojawia się nowy typ hymnów, oparty na bogatej melodyce wzbogaconej melizmatyką arabską. W muzyce bizantyjskiej posługiwano się (przypominającą neumy chorału gregoriańskiego) notacją cktbnetyczną, rozwiniętą ze starogreckich znaków prozodv-cznvch, ale istniah tez: notacja wczesnohizanlvjska, uderzająco podobna do neum, notacja okrągła (ok 1'i'iO 1450), będąca notacją właściwą, określającą wysokości dźwiękowe i ry.mikę. iDziś muzyka bizantyjska posługuje się notacją nowogrecką. System tonalny ,-,'.';icia sicz czterech skal autentycznych i czterech plagalnych, ustalonych na przełomu: Viii i IX w.) Głównym instrumentem muzyki bizantyjskiej były organy, używane na dA'or/e cesarskim. W orkiestrze dworskiej cesarza obok piszczałek i cymbałów posługiwano się ii- ąbk.nrii i rogami. Muzyka ttiz;!inyjska nie byhi nirdy jednolita. Różnice między kościołem, liturgi.i i mu;-yka ..y.-yjsKa, koplyjską (egipska). bizantyjską, armeńską i abisyńską (etiopską) były ktrd/,) noka/ne. Osobny rozwó) wykazywał rosyjski śpiew kościelny, datujący się od X wieku. n!(; wiadomo, w jakim stopniu śpiew bizantyjski wpłynął na chorał gregoriański. 33. Chorał gregoriański Śpiewy liturgiczne kościoła katolickiego byty produktem wielu kuinu- Starego Sw'iala. Przez Bizancjum dotarły one do Rzymu, przenosząc doń dcmenty śpiewu syryjskieco. palestyńskiego i greckiego. Jeszcze z antycznej Grecji przeszedł do średniowiecza kult muzyki jako siły wychowawczej. Znaczenie muzyki wzrosło jeszcze bardziej z chwilą, gdy kościół chrześcijański wprowadził ją jako integralną część liturgii katolickiej. Ważne są tu trzy problemy: i ozszerzenie się chrześcijaństwa, nawiązanie chrzescuuń-stwa do wzorów antycznych ; przejście od modelu antycznego do nowych lorm. Wczesnochrześcijański kościół może być uznany za syntezę nowej wiary i najszczytniejszych ideałów antycznyh. Niestety, o muzyce pierwszych wieków chrześcijaństwa wiemy niewiele. Pierw-,zyrn ogniskiem śpiewu kościelnego na Zachodzie był Mediolan, gdzie działał reformalpr in.izyki kościelnej biskup Ambroży (333 -397)