Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
rośliny pastewne (ponad 46% pow. zasiewów) i zboża (4r/o) — żyto, jęczmień, pszenica i owies, ponadto ziemniaki, len, buraki cukrowe i warzywa; duże znaczenie posiada rybołówstwo (4 miejsce wśród rep. radź. w połowach ryb). Dł. linii kol. 2020 km (1967), dróg kołowych 33,6 tyś. km (w tym z twardą nawierzchnią 12,8 tyś. km); rozwinięta żegluga przybrzeżna i rzeczna na Niemnie, główne porty: Kłajpeda (morski) i Kowno (rzeczny); porty lotnicze: Wilno, Kowno, Kłajpeda; rurociąg gazowy łączy Wilno, Kowno i Poniewież ze złożami gazu ziemnego w Daszawie na zach. Ukrainy. Liverpool, miasto w Wielkiej Brytanii u ujścia rzeki Mersey do M. Irlandzkiego. Zał. w XIII w., rozwinęło się w XVII w. dzięki dochodom z handlu niewolnikami, cukrem i rumem oraz dzięki rozwojowi przemiasto w środk. Anglii (w XVIII w.), a w XIX w. wskutek przyjęcia importu bawełny z USA 706 tyś. mieszk. (1967), zespół miejski (łącznie z Bir-kenhead, Wallasey) ok. 1,4 min; drugi co do wielkości (po -Londynie) port kraju (gł. wywóz węgla, maszyn i produktów chemicznych); doki oraz przystanie dla statków ciągną się po obu stronach rz. na dł. ok. 40 km, połączenie kań. z -Manchesterem i in. m.; przem. związany gł. z funkcją portową m.: stoczniowy, maszynowy, metalurgiczny, chemiczny (rafinerie ropy naftowej), gumowy, papierniczy, spożywczy (cukrowniczy, młynarski, tytoniowy), elektro- techniczny, włókienniczy (bawełniany); uniwersytet (zał. 1881), szereg muzeów; zabytki LOARA 495 (w tym dwie katedry — jedne z największych w Anglii). Tunel podwodny pod rz. Mersey łączy L. z Birkenhead; dł. 45 km — jeden z największych na świecie. Livingstone -Maramba Livorno, m. nad M. -Liguryjskim, w Toskanii (Włochy), ok. 15 km na pd. od ujścia rzeki Arno, ośr. adm. prow. Livor-no. W starożytności Portus Liburni, do XV w. było małą osadą, która po upadku -Pizy na skutek zapiaszczenia ujścia rzeki Arno stała się w XVII—XVIII w. wielkim ośr. handlu, gł. z Bliskim Wschodem. 172 tyś. mieszk. (1967); duży port (obroty 5—6 mln t); baza floty wojennej; rozwinięty przem. stoczniowy, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, rafinerie ropy naftowej, przem. maszynowy, chemiczny, szklany, fajansowy oraz spożywczy; rybołówstwo; akademia i instytut morski; zabytki z XVI—XVII w. (między innymi katedra i warownia). L. ma w zasadzie rzadki we Włoszech charakter m. nowoczesnego. Lizbona, Lźsboa, miasto, stolica Portugalii od 1422, na p. brzegu estuarium rz. -Tag nad Atlantykiem. Stara osada fenic-ka Olisipo z II—III w. p.n.e., następnie m. rzymskie, w położ.XIII w. port światowy; rozwój m. zahamowało olbrzymie trzęsienie ziemi w 1755 oraz wojny napoleońskie. 822 tyś. mieszk. (1965), z zespołem miejskim ponad 1,1 milion mieszkańców; gł. port i ośr. przem.- -handl. Portugalii, obsługujący ok. W/a importu i ok. 70% eksportu kraju; port pasażerski, węzeł międzynar. komunikacji lotniczej. W aglomeracji L. (łącznie z Barreiro, Seixal, Cabo Ruivo) rozwinięty jest przem. gł. włókienniczy, maszynowy, stoczniowy, hutniczy, spożywczy, papierniczy, chemiczny (rafinerie ropy naftowej, nawozy sztuczne), ceramiczny (wyroby majolikowe) oraz liczne zakłady obróbki korka; centrum naukowo-kult. kraju z akademią nauk, uniwersytetem (zał. 1290), politechniką i in. wyższymi uczelniami, bibliotekami, muzeami; liczne zabytki, liczne parki (Sintra) i ogrody; w Cascais i Estorii duże plaże. Llullaillaco, wulkan na pograniczu chilijsko-argentyńskim w Puna de Atacama, wys. 6723 m n.p.m.; jeden z najw. wulkanów świata, prawdopodobnie czynny okresowo. Loara, Loire, największa rz. Francji; dł. 1,012 km, pow. dorzecza 120,5 tyś. km2; wypływa z g. Sewennów, przecina głęb., krętą dół. wsch. cz. Masywu Centralnego, pd. cz. Basenu Paryskiego i wypływa szeroką dół. na tzw. Niż. Loary; uchodzi lejkowato do O. Atlantyckiego. W biegu dolnym na dł. przeszło 500 km chroniona przeciwpowodziowym wałem wys. 5—7 m; średni przepływ wody (koło Nantes) 935 n/sek, maks. 8000 m»/sek, minimalny (latem) niekiedy do 50 n/sek. Liczne łachy piaszczyste i mielizny utrudniają żeglugę; od ujścia do portu Nantes (53 km) dostępna dla statków oceanicznych; połączenia kanałowe z Sekwaną, Rodanem i siecią hydrograficzną Płw. Bretońskiego. Gł. dopł.: l. — Allier, Cher i Vienne; p. — Maine (powstała z połączenia Mayen-ne, Sarthe i Loir). ŁOPOTY 496 Lototy, Lofoten, arch. skalistych w. na M. Norweskim, u pn.-zach. wybrzeży Norwegii, oddzielony od lądu cieśn. Vest Fiorden; wchodzi w skład norweskiej prow. Nordland; pow. 1227 km'; gł. w-y: Aust-vag0y, Vestvag0y. W-y górzyste (maks. wys. 1161 m. n.pm