Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
Mimo ostrych napięć nie doszło jednak do walk bratobójczych na znaczną kale. Przebieg wydarzeń na Kresach Wschodnich Rzeczpospolitej dowodził, że okupa-ja sowiecka, a następnie niemiecka przyspieszyła lub wywołała silne ruchy Ukra-ńców, Białorusinów, a także Litwinów skierowane przeciw powrotowi w przyszłości La te ziemie rządów polskich. Ruchy te przyjmowały radykalnie nacjonalistyczny, zadziej komunistyczny (wśród Białorusinów) charakter i zmierzały również do wy-ugowania polskich wpływów społecznych, kulturalnych lub w ogóle polskich nieszkańców z tych ziem. Szczególnie wyraźnie takie zamierzenia realizowali Ukra-ńcy. Ruchy narodowe ukraiński, litewski i białoruski szukały oparcia w Trzeciej Izeszy, w zasadzie słusznie oceniając, że alternatywą jest powrót władzy sowieckiej, latomiast zachodni alianci nie wykazują żadnego zainteresowania ich aspiracjami, 'rzyjęcie orientacji proniemieckiej prowadziło jednak do współudziału w zbrod-uach reżimu hitlerowskiego i stwarzało warunki do podjęcia czystek etnicznych. Polacy nie byli w stanie zaakceptować aspiracji państwowych Ukraińców czy Bia-orusinów ani też przyłączenia Wilna do Litwy. Idea wskrzeszenia Rzeczpospolitej v przedwojennych granicach była nie tylko oficjalnym programem Polski Walczącej. La postulat oczywisty uważało ją niemal całe polskie społeczeństwo. Przekreślało to nożliwość osiągnięcia kompromisu z Ukraińcami, Białorusinami i Litwinami. Dkres okupacji spowodował wielostronne zagrożenie polskiego bytu narodowego. Zniszczone zostało nie tylko państwo polskie, ale cała infrastruktura życia poli-ycznego, społecznego, kulturalnego i gospodarczego. Okupanci dokonywali sys-ematycznej eksterminacji elit, aby doprowadzić do degradacji narodu i uniemoż-iwić jego odrodzenie. 50 POLSKA. LOSY PAŃSTWA I NARODU 1939-1989 Nastąpił rozpad polskiego organizmu ekonomicznego, ukształtowanej przez wieki struktury społecznej i związanej z nią kultury. Wraz z zagładą Żydów i wybuchem nacjonalizmów na wschodzie zniszczone zostały pozostałości tradycji wielonarodowej Rzeczpospolitej. Nastąpiło radykalne osłabienie polskości zarówno na jej kresach zachodnich, jak wschodnich i powstawała realna groźba skurczenia się polskiego obszaru etnograficznego do terenu Generalnego Gubernatorstwa z lat 1939-1941. Bilans strat wojennych był przerażający. Dokładnej liczby śmiertelnych ofiar wojny nie można ustalić. Podana po wojnie i przez długie łata podtrzymywana liczba 6 milionów, w tym 2,6 miliona Polaków oraz 3,2 miliona Żydów, jest obecnie weryfikowana. Jeden z najwybitniejszych badaczy okupacji niemieckiej Czesław Łu-czak szacował, że w Generalnym Gubernatorstwie zginęło około 1,3 miliona, a na ziemiach wcielonych do Rzeszy około 200 000 Polaków, natomiast na Kresach Wschodnich i w Rosji około 500 000 (ta ostatnia liczba wydaje się zawyżona). Spośród 3,5 miliona Żydów - obywateli polskich śmierć poniosło około 3 milionów. Do otrzymanej w ten sposób liczby 5 milionów należy dodać inne grupy obywateli należących do mniejszości narodowych - 50 000 zamordowanych Cyganów, około 150 000 Ukraińców, Białorusinów, Litwinów, którzy zginęli na froncie, w partyzantce lub w wyniku prześladowań władz okupacyjnych, około 100 000 Niemców, którzy polegli w szeregach Wehrmachtu lub policji albo ponieśli śmierć w czasie działań wojennych lat 1939 i 1944/1945. W ten sposób dochodzimy do liczby niemal 6 milionów ofiar wśród obywateli Drugiej Rzeczpospolitej. 2 POLSKA WALCZĄCA Rząd i wojsko Odbudowanie na emigracji legalnych władz, a tym samym zapewnienie ciągłości państwa, umożliwiała konstytucja z 23 kwietnia 1935 roku, której odpowiednie artykuły stanowiły, że w razie wojny prezydent RP jest zobowiązany wyznaczyć swego następcę na wypadek opróżnienia się urzędu. Internowany w Rumunii prezydent Ignacy Mościcki wyznaczył na następcę ambasadora w Rzymie Bolesława Wieniawę-Długoszowskiego. Gdy jednak pojawiły się trudności z uznaniem tej nominacji, zmienił decyzję i 29 września mianował Władysława Raczkiewicza, byłego marszałka Senatu, ministra i wojewodę, po czym złożył rezygnację. Nazajutrz w Paryżu Raczkiewicz powołał rząd Władysława Sikorskiego. Generał Sikorski był jednym ze znanych przywódców opozycji, choć formalnie nie należał do żadnego stronnictwa. W czasie pierwszej wojny światowej był wśród czołowych działaczy Naczelnego Komitetu Narodowego, organizatorów Legionów, zwolenników orientacji proaustriackiej. Tego okresu sięgał jego ostry spór z Piłsud-skim, który zblakł po 1918 roku, kiedy Sikorski był jednym z najzdolniejszych generałów, zasłużonym między innymi w czasie bitwy warszawskiej. Po zabójstwie Narutowicza w grudniu 1922 roku Sikorski stanął na czele rządu, przyczyniając się do opanowania wzburzonej atmosfery. Po pół roku musiał ustąpić wobec uformowanej większości centroprawicowej, ale pozostał jedną z czołowych postaci życia publicznego