Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
Dopiero realizatorzy tych koncepcji,jwadzając w życie nie tylko założenia ogólne, lecz równieżlny wychowania artystycznego związane z konkretnymi'dzinami sztuki, zasygnalizowali problem kształcenia kulturytycznej, problem tak istotny dlawielorakiej działalnościpolu wychowawczym i społecznym. Znalazłon wyrazogólnych tendencjach epoki, tak bardzoprzecież zaintereranej społeczno-wychowawcząrolą sztukii wartości estety;h. tle zainteresowania praktyczną stroną wychowania estelego podkreślamy raz jeszcze, że równocześnie po raziszy pojawiły się próby badawczej analizy procesutegokowania, podjęte w celu usprawnienia jego skuteczności. ilkudziesięcioletniokres przenikniętyatmosferą ruchu'ego Wychowania zdumiewa nowatorstwem myśli pedagoj, rozmachem podejmowanychdoświadczeń, szerokimem działalności, zwłaszcza z punktu widzenia jej spogo zasięgu. Dokonano olbrzymiego wysiłku dla opracotakiejteorii, która byłaby odpowiednia dla konkretnejaptecznej praktyki wychowawczej. W tym właśnie okresieiwiają się równocześnie dwie, pozornie tylkoodrębne kon;je; wychowanie poprzez swobodną ekspresję artystyczną;howanie estetyczne. Brak jest jeszcze wówczas ich teore. ej syntezy, ale już poczynającod tego okresu,zwłaszczat bezpośrednio poprzedzających pierwszą wojnę światową,synteza zaczyna się powoli precyzować, a podstawą jejpowszechne przekonanie, że istniejemożliwość kształtoczłowieka przez sztukę. 'Oj KONCEPCJI NAUCZANIA RYSUNKU redy wskazywaliśmy na ewolucję koncepcji wychowania'tycznego, które coraz wyraźniej zbliżało się dobardziejInej i nowoczesnej koncepcjiwychowania przez sztukę,iy przede wszystkim na myśli przeobrażenia, jakie naw podstawach teoretycznych nauczania rysunku. GdyŁy szczegółowej analizie dokumentację kolejnych mięidowych kongresów poświęconych temu tematowi, wówIpłiajlepiej zorientujemy się, jak wielkiej zmianie uległaja nauczania rysunku i jak się ogromnie rozszerzyła. Niewątpliwie dyskusje prowadzone na owych kongresach dotyczyły również innych zagadnień. Nie będziemy jednak referować całej problematyki poszczególnych kongresów, ograniczymy się tylko do zanalizowania jednego zagadnienia ujętegow skali międzynarodowej. Pierwszy Międzynarodowy Kongres Nauczania Rysunkówodbył się w sierpniu 1900roku w Paryżu, zokazjiWystawyPowszechnej. Pomysł zorganizowania takiego kongresu wysunęła KoleżeńskaOrganizacjaNauczycieliRysunku miasta Paryża i departamentu Sekwany w tym celu, żeby "zgromadzićwszystkie osoby, które zajmują się tymi zagadnieniami, nabierającymi z dnia na dzień coraz większego znaczenia, i żebyprzedstawić poglądy na temat inteligentnego nauczania rysunku, jego zastosowań praktycznych w stosunku do różnychdziedzin sztuki i nauki, w stosunku do problemu ilustracji itp. ,oraz żeby w ten sposób zebraći poznać metody nie tylko francuskie, ale także zagraniczne, często przecież tak interesujące,aniestety zbyt mało znane" Ł. Kongres dyskutował nadzagadnieniem nauki rysunkuw szkolnictwie ogólnym, technicznymi specjalnym. Sama koncepcja rysunku była zresztą w owymczasie jeszcze bardzo tradycjonalna. Obejmowała rysunek imitacyjny, opartyna metodzieobserwacji, a wkonsekwencjiswej prowadzący do graficznegowyrażenia formy: chodziłoo rysunek geometryczny, czyli o matematyczniedokładnestudium przedmiotów, a także o modelowanie, czyli realistyczneodtwarzanie przedmiotów. Sądzono, że rysować to znaczy wartościować proporcje. Rysunek miał być oparty wyłącznie naobserwacji. Nauczanie zatem stawiało sobie zacel zachęcanieucznia do rysowania tego, co w danej chwiliobserwuje, a nietego, cowie skądinąd o danym przedmiocie. Kongres uchwaliłjednogłośnie obowiązkowość nauki rysunkuw szkołachwszystkich typów. Drugi Międzynarodowy Kongres Nauczania Rysunku zwołany w Bernie w roku 1904 dyskutował, tak jak poprzedni. nad analogicznymi zagadnieniami. Pierwsza z sekcji tego kongresu zajmowała sięrolą rysunku w szkolnictwie ogólnokształcącym(wychowawcza rola rysunku, metody nauczania rysunkuw przedszkolu, szkole powszechnej i średniej, rysunek w szkolnictwie wyższym, kształcenie nauczycieli rysunku). Druga sekcja dyskutowała nad problemem rysunku w nauczaniu specjalistycznym (praktyki dla robotników, kształcenie zawodowe). Ostateczna rezolucja kongresustwierdza co następuje; ,,Nau1Premier Congres International de 1'Enseignentent du Dessin, tenua Paris du 29 aout au l septembre1900. Paris 1902, Librairie Arts du164 dessin et de la Construction, s. 56. lic rysunku stało się od kilku lat terenem prawdziwejyolucji w większości krajów na świecie. Niemal wszędzie;iecko zostałopostawione wobliczu natury, nakazano muJlfaowiem obserwację tego, co je otacza; przyzwyczajonosię doB-operowania rysunkiem tak jak językiem nawetwówczas, gdyEtchodziłoo opowiedzenie jakiegoś prostego zdarzenia czyteż1 wielkich faktów historycznych. W ten sposób za pośrednictwemobrazu idee głębiejzapadająw umysł dziecka i słuszne pojęcieo rzeczach utrwala się dzięki dokładnej obserwacji natury" 1. Ę Uznając rysunek za powszechny środek ekspresji i twórczości,a także zaczynnik rozwijającyzdolnościobserwowaniai sądze''; nią, czynnik kształtowania gustu i wychowania uczuć estetyczs. nych, Kongres w Bernie podkreślał obowiązkowość naukiS? t'ysunku. "Niech nauczanie opiera się na naturalnym prawie^rozwoju dziecka i niechaj rysunek traktowany jako język,1'Btanie się dlakażdego dziecka dobrowolnymśrodkiemprzyjŁ mowania i wyrażania swoich doznań"2. Pod koniec swychlaObradkongrespowołał do życia Międzynarodową Federację^ Nauczycieli Rysunku (Federation Internationale de 1'Enseigne' ment du Dessin FEA). Zadaniem tej organizacji miało być; zjednoczenie wysiłków wszystkich pedagogów w celu. rozpo. wszechnienia kultury estetycznej, szczególnie na terenie szkół,ti w celu wzbogacenia metod nauczania rysunku. " Trzeci kongres odbył się w Londynie, w sierpniu 1908 roku. iStawiałsobie zazadanie: "Zorganizowanienauczaniarysunku'