Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
Schneider ustalony stosunek do osób, rzeczy, zjawisk i sytuacji, stosunek będący produktem doświadczeń intelektualnych i emocjonalnych. Cyl. za M. Demel: Pedagogika zdrowia. Warszawa 1980, WSiP, s. 117. Część pierwsza PODSTAWY TEORII, METODYKI i ORGANIZACJI KOREKTYWY 1. Gimnastyka kompensacyjna i korekcyjna we współczesnym systemie szkolnej kultury fizycznej oraz opieki lekarsko-higienicznej 1.1. Stan zdrowia populacji szkolnej i wynikające z tego zapotrzebowanie na gimnastykę kompensacyjno-korekcyjną Jeżeli zgodzimy się, że zdrowie jest dla człowieka jedną z najważniejszych spraw życiowych, to oczywisty będzie fakt konieczności zabiegania o nie już od najwcześniejszych lat życia, a szczególnie okresu, w którym znajduje się ono pod wpływem zinstytucjonalizowanego oddziaływania, a więc szkoły. Przyczyna tego tkwi zarówno w plastyczności młodego organizmu - co sprzyja uleganiu wpływom korzystnym i niekorzystnym, zarówno pod względem biologicznym, jak i wychowawczym - jak i w większej efektywności wychowania zdrowotnego. Bowiem, jak mówi M. Demel w Pedagogice zdrowia, "Nad zdrowiem trzeba pracować i praca ta ma charakter pedagogiczny. Chodzi bowiem o wykształcenie trwałych nawyków higieniczno-kulturalnych, odpowiednich postaw wobec zdrowia fizycznego i psychicznego, wreszcie o pewne kwantum wiedzy i umiejętności"1. Zabiegów o zdrowie wymagają przede wszystkim osobnicy, którzy mają predyspozycje do zaburzeń rozwojowych lub chorób. Jak wobec powyższego przedstawia się stan zdrowia populacji szkolnej? 1 Tamże, S. 6. Odpowiedź na to pytanie zawarta jest w wynikach badań dotyczących ochrony zdrowia dzieci i młodzieży przeprowadzonych w latach 1976-1980 w ramach problemu węzłowego MOiW oraz MZiOS pod kierunkiem pracowników Instytutu Matki i Dziecka. Jednym z zadań postawionych w tych badaniach było określenie częstości występowania negatywnych zjawisk zdrowotnych. Kolejność ich rozpowszechnienia jest następująca: na pierwsze miejsce wysuwają się nieprawidłowości narządu żucia, następnie rozwoju psychoruchowego i układu nerwowego, narządu wzroku, narządu ruchu i statyki ciała, rozwoju fizycznego i stanu odżywienia, układu oddechowego i funkcji mowy. Jeżeli chodzi o problem nas szczególnie interesujący, a więc statykę ciała, to: u 6-latków wymaga naszej szczególnej uwagi 29,5% dzieci, z tego 21,4% stanowi pogranicze normy, a 8,1% stany patologii; wśród 10-latków zmniejsza się ogólna liczba dzieci z odchyleniami do 23,5%, z tego jednak do 14,3% zmniejsza się liczba przypadków z pogranicza normy na rzecz zwiększenia stanów patologicznych do 9,2%'. Kierunek tych zmian utrzymuje się również u 14-latków. Oznacza to w praktyce, że prawie co trzecie - czwarte dziecko wymaga pod względem prawidłowości statyki ciała zwiększonej opieki i działań profilaktyczno-leczniczych, z których podstawowym jest gimnastyka kompensacyjno--k erekcyjna. Stwierdzenie tych faktów jest ważne, gdyż mimo że odchylenia te nie eliminują dziecka z normalnej szkoły, to jednak zmniejszają jego sprawność szkolną oraz ograniczają wybór dalszej nauki i przyszłego zawodu - a więc rzutują na całe jego życie. Należy sobie także zdać sprawę z tego faktu, że część wymienionych odchyleń od normy zdrowotnej, nie wyrównana w wieku rozwojowym, ujawnia się w późniejszych okresach życia w postaci trudnej do leczenia patologii, stanowiąc czołowe pozycje w strukturze chorobowości populacji ludzi dorosłych, jak np. otyłość i wczesna miażdżyca, wczesne zmiany w narządzie ruchu czy w układzie krążenia. 1 Wyniki łych badań opublikowane zostały w raporcie syntetycznym pt. Profil zdrowotny uczniów roczników bilansowanych populacji szkolnej z wybranych obszarów kraju. J. Serejski. H. Cerańska-Goszczyńska, B. Ignar-Golinowska. M. Pułtorak. A. Florek. W: Ochrona zdrowia dzieci i młodzieży. Warszawa 1981, Instytut Badań Pedagogicznych. 10 Z narządów i układów, których odchylenia ro/wojowe korygowane są najskuteczniej środkami i metodami wychowania fizycznego, a właściwie gimnastyki korekcyjnej, najważniejszy jest narząd ruchu, a szczególnie statyka ciała. Dlatego ten rodzaj zaburzeń jest główną domeną korektywy. 1.2. Rodowód gimnastyki kompensacyjno-korekcyjnej, podstawowe pojęcia i ich zakres Jak każde zagadnienie z pogranicza, gimnastyka korekcyjna ma złożony rodowód: jedna jej cześć korzeniami tkwi w dziedzinie kultury fizycznej, druga natomiast wywodzi się z medycyny. Wychowanie fizyczne spełnia współcześnie następujące funkcje: stymulacyjną, adaptacyjną, kompensacyjną oraz korekcyjną (Gilewicz, Demel). Stymulacja dotyczy głównie pobudzenia rozwoju fizycznego dziecka, adaptacja ma służyć jego lepszemu przystosowaniu się do wymogów życia