Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
Duch jest życiem etycznym narodu, o ile jest prawdą bezpośrednią}; jest jednostką, która jest pewnym światem2. Duch [w swym dochodzeniu] do świadomości musi iść dalej [wykraczając] poza to, czym jest bezpośrednio, [musi] znieść piękne życie etyczne i przez szereg postaci dojść do wiedzy o sobie. Ale obecne postacie [diese] różnią się od poprzednich tym, że są to duchy realne, rzeczywistości we właściwym sensie, że zamiast być tylko postaciami świadomości są postaciami świata. Żywy świat etyczny jest duchem w swojej prawdzie; kiedy duch ten dochodzi po raz pierwszy do abstrakcyjnej wiedzy o swej istocie, życie etyczne [Sittlichkeit] ginie w formalnej ogólności prawa. Rozdwojony teraz w sobie duch zapisuje [beschreibt] w swym elemencie przedmiotowym jako w pewnej twardej rzeczywistości jeden ze swoich światów, królestwo kultury [das Reich der Bildung], a naprzeciw niego, w elemencie myśli — świat wiary, królestwo istoty [das Reich des Wesens]. Ale oba te światy, które ujmuje duch kierujący się ku sobie z tej utraty siebie, [czyli] pojęcie, wprawia w zamęt i rewolucjonizuje własne rozumienie [Einsicht] oraz jego upowszechnienie, Oświecenie, i [całe to] podzielone i rozszerzone na ten świat i tamten świat królestwo powraca 288 Duch do samowiedzy, która teraz, w moralności, ujmuje siebie jako istotność, istotę zaś jako rzeczywistą jaźń, a swego świata i jego podstawy nie usuwa już z siebie, lecz pozwala wszystkiemu dogorywać w sobie i jako sumienie [Gewissen] jest duchem pewnym siebie [der seiner selbst gewisse Geist]. Świat etyczny, świat rozdarty na ten świat i tamten świat oraz moralny pogląd na świat są to więc duchy, których ruch i powrót rozwija się w prostą, istniejącą dla siebie jaźń ducha i których celem i rezultatem okaże się rzeczywista samowiedza ducha absolutnego. A. DUCH PRAWDZIWY. ŻYCIE ETYCZNE [SITTLICHKEIT] Duch jest w swojej prostej prawdzie świadomością i odrywa od siebie nawzajem swoje momenty. Działanie rozdziela go na substancję i świadomość substancji; i rozdziela zarówno substancję, jak i świadomość. Substancja jako ogólna istota i cel staje naprzeciw siebie jako rzeczywistości ujednostkowionej; nieskończonym terminem średnim jest samowiedza, która będąc sama w sobie jednością siebie i substancji, teraz staje się tym dla siebie, jednoczy ogólną istotę i jej [seine] ujednostkowioną rzeczywistość, podnosi tę drugą do [poziomu] tej pierwszej i postępuje etycznie—a tę drugą zniża do [poziomu] tej pierwszej i cel—substancję tylko pomyślaną—realizuje; wytwarza jedność swojej jaźni i substancji jako swoje dzieło, a tym samym jako rzeczywistość. W tym rozszczepianiu się świadomości prosta substancja, z jednej strony, zachowała swe przeciwieństwo wobec samowiedzy, a z drugiej strony ukazuje przez to —jako pewien świat rozczłonkowany na swe masy—również w sobie naturę świadomości, polegającą na odróżnianiu siebie w sobie. Rozdziela się więc ona na [dwa prawa składające się na] zróżnicowaną istotę etyczną, na prawo ludzkie i boskie. Również przeciwstawna jej samowiedza dołącza się zgodnie ze swą istotą do jednej z tych mocy, a jako wiedza dzieli się na niewiedzę i wiedzę o tym, co czyni, która dlatego jest wiedzą oszukaną. Samowiedza doświadcza więc w swym czynie zarówno sprzeczności i wzajemnego niszczenia się owych mocy, na które rozdwoiła się substancja, jak i sprzeczności swojej wiedzy na temat etyczności [Sittlichkeit] własnego postępowania z tym, co jest etyczne samo w sobie i dla siebie, a to oznacza dla niej własną zagładę. Faktycznie jednak substancja etyczna stała się w wyniku tego ruchu samowiedza rzeczywistą, czyli ta oto jaźń stała się czymś, co Duch 289 istnieje samo w sobie i dla siebie, ale właśnie w tym życie oparte na obyczaju [Sittlichkeii] uległo zagładzie. a) Świat etyczny, prawo ludzkie i boskie, mężczyzna i kobieta Prosta substancja ducha dzieli się jako świadomość. Czyli jak świadomość abstrakcyjnego, zmysłowego bytu przechodzi w postrzeże-nie, tak również [przechodzi w postrzeżenie] bezpośrednia pewność realnego bytu etycznego; i jak dla zmysłowego postrzeżenia prosty byt staje się rzeczą o wielu własnościach, tak również dla postrzeżenia etycznego [dany] przypadek działania [jest] rzeczywistością o wielu etycznych odniesieniach