Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
D¿ebel esz -Szarki, ³añcuch g. zrêbowych na Bliskim Wschodzie, równoleg³y do g. -Liban, na pograniczu Libanu i Syrii; d³. 150 km, najw. szczyt D¿ebel eszSzejch, 2814 m n.p.m. Podobnie jak g. Liban zbud. z wapieni i piaskowców, cechuje siê wyrównan¹ powierzchni¹ szczytow¹; zbocza wykazuj¹ wyraŸn¹ asymetriê—ku zach. opadaj¹ stromo do rowu tektonicznego Bekaa, natomiast ku wsch. obni¿aj¹ siê teraso-wo; zbocza zach. silniej zraszane opadami porastaj¹ krzewy (makkia) i wiecznie zielone dêby, na zboczach wsch. wystêpuje roœlinnoœæ pó³pu-stynna. Antypodów, Wyspy", grupa wulkanicznych (bazaltowych), nie zamieszkanych w. na O. Spokojnym, w odleg³oœci ok. 900 km na pd. wsch. od Nowej Zelandii, do której nale¿¹; pow. 62 km2; baza po³owu fok. Nazwê sw¹ wziê³y od faktu, i¿ le¿¹ niemal antypodycznie w stosunku do Londynu. Odkryte w 1800. Antytaurus -Taurus Aomori, miasto w Japonii, po³o¿.na pn. krañcu w. -Honsiu, nad zat. Aomori w cieœñ. Tsugaru. 245 tyœ. mieszk. (1966); oœr. admiasto, wa¿ny port morski (towarowy i pasa¿erski) oraz baza rybacka; wêze³ kolejowy po³¹czony promami z miastami -*-Hakodate i Muroran (na w. -Hokkaido); oœr. przem. maszynowego, drzewnego i rybnego. 68 APELDOOBM APPALACHY 69 Apeldoorn, miasto w œrodk. Holandii (Geidria), nad kañ. tej¿e nazwy. 121 tyœ. mieszk. (1969); du¿y oœr. przem.: huta miedzi, fabryki papieru i safianu; wêze³ komunikacyjny. Na pn.- -zach. od A. znajduje siê miejscowoœæ Loo — letnia siedziba monarchów holenderskich. Apeniny, system górski we W³oszech, wieku alpejskiego; stanowi oœ P³w. -Apeniñskiego i ci¹gnie siê wygiêtym ku wsch. ³ukiem od -Alp po Cieœn. -s-Mesyñsk¹; d³. ok. 1200 kmiasto, szer. 30—135 km, œrednia wys. 1200 m n.p.miasto, maks. 2914 m n.p.m. (Monte Corno). Od zach. przylega do A. przewa¿nie wulkaniczny Subapenin, od pd. wsch. Przedgórze Apu-lijskie. W A. wyró¿nia siê trzy czêœci: l. A. Pn. — po dó³. -Tybru; zbud. g³. z piaskowców i ³upków, niekiedy z wapieni i marmurów (Alpy Apu-añskie), o zaokr¹glonych szczytach i g³êb. wciêtych dó³.; zaznaczaj¹ siê tu dwa g³. pasma—A. Liguryjski i Toskañski (Etruski); 2. A. Srodk. — po rz. Volturno; zbud. przewa¿nie z silnie pofa³dowanych wapieni o ostrych poszarpanych szczytach; wyró¿nia siê tu dwa g³. pasma — A. Sa-biñski i Abruzzy 3. A. Pd.; zbud. na pn. g³. z ilasto-pia-skowcowych i wapienno-mar-glistych osadów fliszowych, wœród których pojawiaj¹ siê stoliwa wapienne (Matese, Dolcedorme), a na pd. — w tzw. A. Kalabryjskim — stare masywy krystaliczne (La Sil¹, Aspromonte 1956 m n.p.m.), wy³aniaj¹ce siê spod os³ony fliszowej. Charakterystyczne dla A. jest czêste wystêpowanie form krasowych, silnego rozciêcia z powodu wylesienia (tzw. calanchŸ), a w partiach wysokogórskich — równie¿ form polodowcowych. W pd. A. czêste trzêsienia ziemj³. Klimat A. od œródziemnomorskie- ' go w partiach dolnych do wy- sokogórskiego na terenie centralnych masywów. A. odwadnia szereg rz. sp³ywaj¹cych z pn.-wsch. stoków do -Padu J oraz bezpoœrednio do M. Adriatyckiego, a z zach. stoków — .1 do M. Tyrreñskiego (Tyber) * i M. Liguryjskiego (-Arno); wodostany rzek s¹ zmienne — w lecie szereg z nich traci ca³kiem wodê (tzw. fiumare). Do wys. ok. 100 m n.p.m. siêga w A. strefa upraw i lasów liœciastych, g³. kasztanowych, wy¿ej do ok. 2000 m n.p.m. obszary trawiaste, szczytowe partie zajmuje roœlinnoœæ typu alpejskiego. Znaczenie górnicze A. niewielkie: z³o¿a wêgla brunatnego (Toskania, Umb-ria), marmuru (-Carrara), manganu (Grosseto), boksytów (Aquila, Benewent) i rtêci; liczne Ÿród³a miner.; na pn. przedgórzu A. pojawia siê te¿ ropa naftowa i gaz ziemny. Mimo znacznej wys., A. stanowi¹ z powodu niskich prze³. (np. Giovi 472 m n.p.m.) oraz rozciêcia pasm (przez dó³. rzeczne) doœæ ³atwe do przejœcia pasmo górskie; pokonuje je ok. 10 linii kol. (czêœciowo tunelami) oraz szereg szos. Osadnictwo zwarte siêga w A. do ok. 1000 m n.p.m. A. stanowi¹ te¿ wa¿ny obszar wy-poczynkowo-kuracyjny i turystyczny. Apeniñski, Pó³wysep", w pd. Europie (W³ochy), miêdzy M. Tyrreñskim na zach.. Adriatyckim na wsch. i M. Joñskim na pd.; d³. ok. 1100 km, szer. 130—300 km, pow. ok. 149 tyœ. km2; brzegi s³abo rozcz³onkowane, w pd. cz. rozga³êzia siê na pó³wyspy — Salentyóski i Kalabryjski oraz niewielki p³w. Gargano: wnêtrze P³w. ¥. zajmuje ³añcuch -Apeninów, niziny — z wyj¹tkiem Padañskiej — skupiaj¹ siê wzd³u¿ wybrze¿y. Zob. te¿ W³ochy. Apia, miasto, stolica pañstwa -Samoa Zachodnie (w pd.-zach. czêœci O. Spokojnego), na pn. wybrze¿u wyspy Upolu. 25,5 tyœ. mieszk. (1966); port doœæ trudno dostêpny (rafy) — eksport kopry, kakao, bananów; sta³a komunikacja morska z Australi¹, Now¹ Zelandi¹ i USA. Appalachy, Appalachian Moun-tains, system górski we wsch. cz. Ameryki Pn., rozci¹gaj¹cy siê od Nw. Fundlandii w kierunku pd