Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
Warui ia uprzedzei /1 bodziec o Generaliz cem warunko dobne — zja1 akcją wydzie się także ślin dzeniem. Gei go ukąsił wą Lustrzany w którym bc akcje. Przyp śliny po usły Jeśli pies nie W tym przy nież nauczei bezwarunko lanie śliny i ślini się tak podawania \ przestanie s Warunk razy, lecz c behawiorys następuje p Wielu wsp nie jest tal Uczenie się przez warunkowanie „brudny". Warunkowanie wyższego rzędu może zatem przyczyniać się do powsta- wania uprzedzeń. ' ; WARUNKOWANI E WYŻSZEGO RZĘDU bodziec obojętny BW RW PO UWARUNKOWANIU BW RW Ryć. 5.4 Generalizacja i różnicowanie bodźca. Kiedy określony bodziec staje się bodź- :m warunkowym danej reakcji, taką samą reakcję mogą wywoływać bodźce po- )bne — zjawisko to nazywamy generalizacją bodźca. Pies z uwarunkowaną re- ffiją wydzielania śliny po usłyszeniu dźwięku środkowego C na pianinie może l ś? także ślinić, słysząc D, które jest o ton wyższe, choć D nie ma związku z je- lizeniem. Generalizację bodźca opisuje dowcipnie stare angielskie przysłowie: „Ko- ||o ukąsił wąż, będzie bał się liny". Lustrzanym odbiciem generalizacji jest różnicowanie bodźców — zjawisko, |tktórym bodźce przypominające bodziec warunkowy wywołują zróżnicowane re- [fcje. Przypuśćmy, że u naszego pudla wywołaliśmy uwarunkowane wydzielanie iny po usłyszeniu środkowego C na pianinie. Teraz zagramy to samo C na gitarze. ślipies nie ślini się na dźwięk gitary, możemy powiedzieć, że rozróżnia oba dźwięki. [l tym przypadku różnicowanie następuje w sposób naturalny. Możliwe jest rów- : nauczenie wyraźnego różnicowania za pomocą selektywnej prezentacji bodźców warunkowych. Załóżmy jeszcze raz, że u psa występuje uwarunkowane wydzie- nie śliny po usłyszeniu środkowego C na pianinie i że wskutek generalizacji pies się także, kiedy słyszy dźwięk D. Jeżeli będziemy powtarzać dźwięk D bez vania pokarmu (kontynuując podawanie pokarmu po dźwięku C), pies stopniowo istanie się ślinić po usłyszeniu D, reagując jedynie na C. \ Warunkowanie klasyczne zostało w ciągu wielu lat zademonstrowane tysiące y, lecz co właściwie jest jego przyczyną? Zgodnie z tradycyjnym stanowiskiem lawiorystycznym skojarzenie bodźca bezwarunkowego z bodźcem warunkowym puje po prostu dlatego, że oba bodźce pojawiają się w bliskim odstępie czasu, współczesnych behawiorystów uważa jednak, że warunkowanie klasyczne f jest takie proste. Twierdzą oni, że zarówno zwierzęta, jak i ludzie w rzeczy- generalizacja bodźca Po uwarunkowaniu tendencja do reagowania na bodziec, który jest podobny do zastosowanego w warunkowaniu pierwotnym. W warunkowaniu klasycznym występuje, gdy czynnik przypominający bodziec warunkowy powoduje reakcję warunkową. różnicowanie bodźców Skłonność do zróżnicowanych reakcji na dwa lub więcej podobnych bodźców. 183 Rozdział 5 Bachów, łącząc je eden z badaczy .nie lubią, z goi hewki. Nastę ;h marchewki ,wnież unikać z Martin Selign wistości uczą się informacji o jednym z bodźców przenoszonej przez inny dziec. Aby poprzeć ten punkt widzenia, Robert Rescorla wykazał, że samo czenie bodźca bezwarunkowego z bodźcem obojętnym nie powoduje jeszcze u się, bodziec obojętny musi rzeczywiście sygnalizować lub zapowiadać b bezwarunkowy (Rescorla 1968, 1988; Rescorla, Wagner 1972). Czasami lub się tak w przyi zjesz, wyskakuj kowane klasycz Wyobraź sobie, że jesteś dobrze zapowiadającym się behawiorystą i chcesz uczyć szczura, aby bał się pewnego dźwięku. Zgodnie ze zwykłą procedurą kil krotnic wywołujesz ten dźwięk przed bezwarunkowym bodźcem strachu, jakim je uczone, opowiac np. łagodny wstrząs elektryczny: dźwięk, wstrząs, dźwięk, wstrząs, dźwięk, wstrząs bearnaise. Seligr Po dwudziestu takich próbach szczur zaczyna wykazywać oznaki strachu, słysz-, z jego ulubionycl określony odgłos. Wyobraźmy sobie dalej, że wykonujesz doświadczenie jeszci ligman źle się p raz — znowu w kolejnych dwudziestu próbach dźwięk poprzedza wstrząs —1« oczywiście, nic tym razem wyrywkowo wplatasz pomiędzy nie dwadzieścia dodatkowych prót razem, stwierdzi: w których wstrząs następuje bez dźwięku