Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
Bez zgody przedstawiciela ustawowego może taka osoba rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi (art. 21 kc), ale także może zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawa życia codziennego (art. 20 kc). Wreszcie osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych nie może sporządzić ani odwołać testamentu, bo czynności może dokonać jedynie osoba wyposażona w pełną zdolność do czynności prawnych (art. 944 kc). Osoby prawne mają w zasadzie pełną zdolność do czynności prawnych, oczywiście w zakresie posiadanej zdolności prawnej. Zdolność do czynności prawnych jest racją istnienia tychże podmiotów prawa. Podmioty prawa inaczej wyodrębniane (głównie w prawie publicznym) działają na podstawie odpowiednich przepisów prawa i w ich ramach. W prawie międzynarodowym publicznym przez międzynarodową zdolność do czynności prawnych rozumie się zdolność do utrzymywania stosunków dyplomatycznych i konsularnych, uczestniczenia w organizacjach międzynarodowych, zawieranie umów, występowania z roszczeniami i ich dochodzenia poprzez odwoływanie się do pokojowych sposobów załatwiania sporów międzynarodowych, ponoszenia odpowiedzialności międzynarodowej, sprawowania opieki dyplomatycznej, posiadanie własnego obywatelstwa, itp. Państwa (legitymujące się zorganizowaną, efektywną władzą publiczną, suwerennością, terytorium i ludnością) powstają przez oderwanie czy wyodrębnienie z istniejących podmiotów, rozpad takich podmiotów, ich połączenie, mogą też powstać na terytorium stanowiącym res nullis. Na marginesie zauważmy, że Unia Europejska nie ma osobowości prawnej — zachowały ją Wspólnoty. 9.4. Przedmiot stosunku prawnego 9.4. Przedmiot stosunku prawnego 211 Przedmiotem stosunku prawnego są te zachowania się podmiotów prawa, do których strony danego stosunku prawnego są obowiązane albo uprawnione. Zachowania stron mogą przybrać formę aktywną (czynienie) albo pasywną (nieczynienie). W związku z tym wyróżnia się stosunki prawne, w których: a) przedmiotem uprawnienia i obowiązku jest czynienie, b) przedmiotem obowiązku jest czynienie, a przedmiotem uprawnienia nieczynienie, c) przedmiotem obowiązku jest nieczynienie, a przedmiotem uprawnienia czynienie, d) przedmiotem uprawnienia i obowiązku jest nieczynienie. W literaturze spotyka się także poglądy, że przedmiotem stosunku prawnego są rzeczy materialne i niematerialne albo rzeczy i zachowania. Na przykład, w umowie kupna-sprzedaży nieruchomości przedmiotem stosunku prawnego jest nieruchomość oraz zachowania podmiotów związane z aktem kupna-sprzedaży. Trzeba jednak zauważyć, że prawo kształtuje wiele stosunków prawnych, w których wskazanie rzeczy jako przedmiotu jest trudne albo niemożliwe (np. stosunki rodzice — dzieci, stosunki pracy). Rzeczy — w polskim prawie — to przedmioty materialne, istniejące i wyodrębnione z przyrody. Rzeczy dzieli się na ruchomości i nieruchomości. Nieruchomość to grunty, budynki trwale z gruntem związane i części takich budynków, jeśli na mocy przepisów stanowią odrębny od gruntu przedmiot. Wszystkie pozostałe rzeczy są ruchomościami. Rzeczy można także podzielić na oznaczone co do tożsamości, a więc zindywidualizowane wolą stron stosunku prawnego i oznaczone co do gatunku, które nie zostały zindywidualizowane, a strony wskazały jedynie na ich rodzaj. Przedmiotem stosunku prawnego mogą być oprócz rzeczy także dobra niematerialne (np. niemajątkowe prawa autorskie, dobra o charakterze intelektualnym itp.) różne postaci energii, pieniądze, papiery wartościowe, a także zorganizowane kompleksy majątkowe (np. przedsiębiorstwo może być ujmowane nie tylko jako osoba prawna, podmiot stosunku prawnego, ale i jako przedmiot stosunku, na który składa się: firma (nazwa), 212 9. Fakt prawny. Stosunek prawny znaki towarowe oraz inne oznaczenia indywidualizujące przedsiębiorstwo, księgi handlowe, nieruchomości i ruchomości należące do przedsiębiorstwa, patenty, wzory użytkowe i zdobnicze, zobowiązania i obciążenia związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a także prawa wynikające z najmu i dzierżawy lokali zajmowanych przez przedsiębiorstwo). 9.5. Treść stosunku prawnego Treścią stosunku prawnego są obowiązki i uprawnienia wyznaczone przez przepisy prawne. Obowiązek prawny jest to wyrażony w normie prawnej skierowany do adresata nakaz albo zakaz określonego postępowania. Obowiązek wyznaczony jest więc przez prawo przedmiotowe i oznacza brak swobody wyboru zachowania przez adresata normy. Może mieć charakter pozytywny (obowiązek działania) albo negatywny (obowiązek zaniechania). Na ogół związany jest z normatywną zapowiedzią dolegliwości w wypadku niewykonania. Na przykład, obowiązkiem prawnym jest wyjawienie dowodów niewinności osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa, wykroczenia lub przewinienia dyscyplinarnego. Obowiązek ten wynika z zakazu zatajenia takich dowodów sformułowanego w art. 250 § l kk. Zatajenie dowodów zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 3. Są też przypadki, gdy prawo uzależnia ponoszenie konsekwencji od decyzji określonego podmiotu