Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard

14, 8; z. 16, 7 na 3; z. 19, 4, 8; z. 22, 2 na 4; z. 103, 8; z. 105, 4. t. 8. B. Zw. Tomasz zgoBa o jakiej[ wiedzy po[redniej nie wspomina, ani te| czego[ takiego z my[li ujawnionej w swoich dzieBach wyczyta nie 113 sposób. C. Zw. Tomasz podkre[la mocno, |e wiedza Boga jest caBkowicie niezale|na: nie jest spowodowana przez rzeczy, ale jest ich przyczyn. /69/ a. 13, odp. Cognitio coniecturalis: poznanie prawdopodobne, przypuszczenie; w przeciwieDstwie do poznania pewnego, wynikajcego z pewnych przesBanek, jak w sylogizmie. Patrz z. 12, 7; t. 1; /12/ /21/ /34/ /1 15/; z. 86, 3. 4. t. 6. Zw. Tomasz odrzuca twierdzenie, |e [wiat jest ujty w BaDcuch przyczyn koniecznychn zawierajcych w sobie wszystkie dziaBania i skutki naturalne i wolne, ot tak, jak w zegarku zespóB kóBek i innych urzdzeD. Odrzuca determinizm [wiata. 0 determinizmie patrz Tatarkiewicz, Historia Filozofii, t. 3, str. 575, Warszawa 1958. /70 / a. 13 na 3. W innym swoim dziele Autor tak pisze: "Je[li mówimy, |e przygodnik, o którym Bóg wie, jest konieczny w wiedzy Bo|ej, to jest nim takowym o tyle tylko, o ile Bóg go widzi jako obecnego przed sob, a nie jako przyszBego; tak poznany przez Boga przygodnik nie wynosi std jakiej[ konieczno[ci, |eby o nim mo|na byBo powiedzie: koniecznie si pojawi; pojawienie si bowiem dotyczy przyszBo[ci, a to, co jest obecne, nie mo|e si znowu pojawi; prawd jest bowiem, |e ju| si pojawiBo, i to jest konieczne" (De veritate z. 2, a. 12 na 3). "Zdanie: Wszystkon co Bóg wie, jest konieczne, ma dwojaki sens; albo chodzi o powiedzenie (de dicto), aBbo o rzecz (de re); je[li o powiedzenie, wtedy jest brane w sensie Bcznym i jest prawdziwe; ma bowiem sens: Wszystko, co Bóg wie, istnieje koniecznie; bo nie mo|e tak by, |eby Bóg wiedziaB, |e co[ istnieje, a to nie istniaBo; je[li o rzecz, wtedy ma sens rozBczny i jest bBdne; ma bowiem sens: To, o czym Bóg wie, istnieje w sposób konieczny; wszak nie dlatego rzeczy pojawiaj si w sposób konieczny, |e Bóg wie o nich." (Devitate, z. 1, a. 12 na 4). Gwoli lepszego zrozumienia wyja[niamy: A. Zdanie: Co Bóg wie, istnieje koniecznie, jest zdaniem modalnym, czyli zdaniem, w którym wskazany jest sposób podmiotu, orzeczenia lub ich Bczno[ci. "Co Bóg wie, istnieje" jest powiedzeniem; "koniecznie" jest sposobem (modus). B. Konieczno[ jest albo bezwzgldna -bezwarunkowa, bez podania jakowego[ zastrze|enia czy warunku; dotyczy tego, co konieczne, a wic i faktów, np. Sokrates siedzi; albo warunkowa, z zaBo|eniem czego[, np. Sokrates siedzi, póki siedzi. {e siedzi jest faktem i to koniecznym. Ale jest i zarazem przygodnymn bo to z wolnej woli siedzi. Pierwsza jest brana w sensie rozBcznym, odBcznie od zaBo|enia, warunku: póki, je[li, o ile itp.; bierze goBy fakt: Sokrates siedzi. Druga jest brana w sensie Bcznymn Bcznie z warunkiem czy zaBo|eniem: Póki, o ile, je[li itp. C. Sens Bczny zachodzi wtedy, gdy w podmiocie jednym spotykaj si dwa sposoby czy formy istnienia: zgodne czy niezgodne; np