Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
Istniej� wa�ne �wiadectwa, �e prz�dzenie i tkanie nale�a�y dawniej do praktyk religijnych maj�cych naucza� cykli �ycia i �mierci. ' Dobrze mie� kilka person, kolekcjonowa� je w pewnym sensie, zszywa� je po kilka i gromadzi�, id�c przez �ycie. W miar� jak przybywa nam lat, z tak� kolekcj� do dyspozycji mo�emy wyrazi� ka�dy aspekt swojej ja�ni, kiedy tylko zechcemy. Jednak w pewnym punkcie, najcz�ciej kiedy zbli�amy si� do po�owy �ycia i zaczynamy si� starze�, persony si� zmieniaj� i zlewaj� w tajemniczy spos�b. Na koniec si� ulatniaj�, tracimy je ca�kowicie i w ca�ej pe�ni ods�ania si� to, co mo�na by nazwa� �prawdziw� ja�ni�". Praca organiczna wymaga od cz�owieka uproszcze�, nastawienia si� na zmys�y i uczucia, a nie na wybuja�y intelekt. Jak mawia� jeden z moich zmar�ych koleg�w, J. Vanderburgh, czasami dobrze jest my�le� w kategoriach zrozumia�ych dla bystrego dziesi�ciolatka. Tak si� sk�ada, �e to te same cechy, kt�re warunkuj� udane �ycie duchowe, ale tak�e zawodowe i ekonomiczne. Jung uwa�a�, �e cz�owiek mo�e by� zdolny do nawi�zania kontaktu z tym najstarszym �r�d�em poprzez sny (C.G. Jung Speaking, red. William McGuire i R.F.C. Hull [Princeton: Princeton University Press, 1977)]. Jest to w rzeczywisto�ci zjawisko z pogranicza hipnozy, gdzie� pomi�dzy snem a jaw�. Badania nad snem dowodnie wykaza�y, �e pytanie zadane na pocz�tku p�ytkiej fazy snu inicjuje poszukiwania w archiwach umys�u podczas p�niejszych faz, pomagaj�c znale�� bezpo�redni� odpowied� w momencie przebudzenia. 22 W pobli�u miejsca, gdzie dorasta�am, w le�nej chacie �y�a pewna stara kobieta, kt�ra codziennie zjada�a �y�k� ziemi. Mawia�a, �e to odgania smutki i zgryzoty. 23 W ba�niach tradycji ustnej i pisemnej jest wiele co do tego sprzeczno�ci. Niekt�re ba�nie powiadaj�, �e ten, kto jest m�dry w dzieci�stwie, b�dzie d�ugo �y�. Inne przestrze gaj�, �e w m�odo�ci niedobrze jest by� zbyt dojrza�ym. Niekt�re z takich porzekade� mo�na rozumie� na r�ne sposoby, zale�nie od kultury i epoki, w kt�rej powstawa�y. Inne jednak, wed�ug mnie, s� raczej czym� w rodzaju kanonu, nie za� pouczenia. Innymi s�owy, zdania te nale�y raczej kontemplowa�, ni� pojmowa� dos�ownie, a kontemplacja ta ma przynie�� satori � nag�e o�wiecenie. 24 Ta alchemia mo�e si� wywodzi� ze spostrze�e� daleko starszych ni� teksty metafizyczne. Stare gaw�dziarki z Europy Wschodniej, a tak�e z Meksyku, m�wi�y mi, �e symbolika czerni, czerwieni i bieli wyrasta z �e�skich cykli rozrodczych i menstruacyj-nych. Jak wiedz� wszystkie miesi�czkuj�ce kobiety, czer� reprezentuje wn�trze nieza-p�odnionej macicy. Czerwie� symbolizuje zar�wno przekrwienie macicy podczas ci��y, jak i krwawe plamienie, kt�re zwiastuje rozpocz�cie porodu i nadej�cie z nim nowego �ycia. Biel to mleko matki p�yn�ce, by nakarmi� potomstwo! Jest to pe�ny cykl intensywnej transformacji. Wprawia mnie to w zadum� nad tym, czy mo�e alchemia by�a p�niejszym wysi�kiem stworzenia naczynia podobnego do macicy i ca�ego systemu symboli i czynno �ci, kt�re przypomina�yby cykle menstruacji, ci��y, porodu i opieki nad dzieckiem. Wydaje si� prawdopodobne, �e istnieje archetyp ci��y, kt�rego nie trzeba rozumie� dos�ownie, wywieraj�cy wp�yw i pobudzaj�cy obie p�cie, kt�re musz� znale�� spos�b na symboliczne ich wyra�enie. 25 Przez wiele lat zg��bia�am symbolik� czerwieni w ba�niach i mitach; czerwona ni�, czerwone trzewiczki, czerwona peleryna itp. Jestem przekonana, �e wiele fragment�w ba�ni i mit�w wywodzi si� od dawnych �czerwonych bogi�", b�stw opiekuj�cych si� �e�sk� transformacj� w pe�nym spektrum � czyli wszystkimi �czerwonymi" wydarzenia mi: seksualno�ci�, narodzinami i erotyzmem, i ma pierwotne zwi�zki z archetypem trzech si�str � narodzin, �mierci i odrodzenia, a tak�e z mitami o rodz�cym si� i zamieraj�cym s�o�cu na ca�ym �wiecie. 26 Antropologia dziewi�tnastowieczna b��dnie twierdzi�a, �e cze�� i szacunek, jakimi w spo�ecze�stwach pierwotnych otacza si� zmar�ych rodzic�w i dziadk�w, oraz rytualne przekazywanie dziej�w ich �ycia by�y form� �kultu". Ta niefortunna projekcja wci�� przenika do �nowoczesnej" literatury. Przez dziesi�tki lat uczestniczy�am w rodzinnych obrz�dach Dia de los muertos i moim zdaniem termin �kult przodk�w", ukuty dawno temu przez klasycznych antropolog�w, powinien by� zast�piony terminem �wi� z przodkami", co oznacza ci�g�y kontakt ze zmar�ymi czcigodnymi rodzicami i dziadkami. Obrz�dy te respektuj� wi� rodzinn�, g�osz�, �e nie zostali�my rozdzieleni, �e pojedyncze ludzkie �ycie nie jest pozbawione sensu, a zw�aszcza �e dobre i godne uczynki tych, kt�rzy �yli przed nami, maj� dla nas ogromn� warto��, ucz� nas i prowadz�. 27 Wiele ko�ci kobiecych znaleziono w Catal Hiiyiik, neolitycznej osadzie wykopa liskowej w Anatolii. 28 Istniej� inne wersje tej historii, ukazuj�ce inne epizody, czasami z innym epilogiem lub kontrapunktami do��czonymi do ko�ca g��wnej opowie�ci. 29 Symboliczne kszta�ty miednicy dostrzegamy w czarach i ikonach z wykopalisk we wschodnich Ba�kanach i Jugos�awii, kt�re Gimbutas datuje na 5000-6000 r. p.n.e. Marija Gimbutas, The Goddesses and Gods ofOld Europ�: Myths and Cults Images (Berkeley: University of California Press, 1974. Wydanie poprawione 1982). 30 Obraz dit pojawia si� tak�e w snach, cz�sto jako co�, co ulega przemianie w po �yteczn� rzecz
