Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
w wojnach o wyzwolenie Łotwy, postawiony przez "wdzięcznych rodaków z Łotwy" (1928 r). Na cmentarzu spoczywa 45 polskich żołnierzy z 3. Dywizji Legionów. Przy Rezeknes ieia, blisko nekropolii mieści się poju skola (szkoła polska). Przez Krasław prowadzi szosa A6 z Dyneburga na Białoruś, oznaczana na drogowskazach, co ciekawe, nie nazwą miejscowości, lecz balt-krievijas mbeźa, czyli po prostu granica białoruska. Miasteczko ma połączenia autobusowe z Dyneburgiem, Rzeżycą, Agloną, Dagdą. Jest tu malutki dworzec w samym centrum, przy targowisku. Transport kolejowy sprowadza się do jednej pary pociągów na dobę z przygranicznej stacyjki Indra do Rygi (6.21; 2,18 Ls). W mieście zatrzymują się także nocne pociągi komunikacji międzynarodowej jadące do stolicy z Woroneża i Adlera; odjazdy o 1.22 i 3.21. Stacja znajduje się ok. 4-5 km od miasta; dojazd do centrum autobusem (mniej więcej co godzinę) przez wioskę Augstkalne lub taksówką (2,50 Ls). Przy Raińa iela 19 mieści się niedrogi hotel Kraslava (^56/21449). Jedynki kosztują 5-6,50 Ls, dwójki 7-12 Ls; na parterze restauracja KriAls. Na tanie obiady wraz z deserami lodowymi najlepiej udać się do jadłodajni przy skrzyżowaniu Rigas iela i DTku iela, koło domu towarowego i parkingu nad Januplte. KURLANDIA Kurlandia (Kurzenie) o powierzchni około 13 tyś. km2 zajmuje zachodnią cześć kraju, w tym cały Półwysep Kurlandzki zakończony przylądkiem Kolka. Przez kilkaset lat region stanowił wraz z sąsiednią Semigalią osobne księstwo, rządzone przez spadkobierców Zakonu Inflanckiego i pozostające do 1795 r. w stosunku lennym wobec Polski. Największy rozkwit gospodarczy księstwa nastąpił w XVII w., kiedy Kurlandia miała ambicje zamorskich podbojów, zakładając kolonie nad rzeką Gambią czy na wyspie Tobago w Ameryce Środkowej. Aż do l wojny światowej istniały tu silne niemieckie wpływy kulturowe, duże znaczenie przypadło zwłaszcza wielkiej własności ziemskiej należącej do bałtyckich Niemców. Poza dużymi miastami region uniknął powojennego napływu Rosjan, i dziś Kurlandia zachowała w dużym stopniu łotewski charakter etniczny. Łotyszy jest tu 80%, zaś w okolicach miasteczka Talsi przeszło 91%. co stanowi zarazem rekordowy odsetek wśród powiatów w całym kraju. Największymi ośrodkami są Lipawa (Liepaja) i Windawa (Ventspils) - niezamarzające porty nad Bałtykiem. Między obydwoma miastami ciągną się wspaniałe plaże, tu i ówdzie spotkać można piaskowe wydmy. W turystyce ważną rolę odgrywa KuldTga, a w niej niezwykłej urody wodospady Ventas rumba. LIPAWA Trzecie co do wielkości łotewskie miasto Lipawa (Liepaja) to przede wszystkim spory ośrodek przemysłowy z wielkim portem i kombinatem metalurgicznym na czele. Miasto jest liczącym się centrum kulturalnym i naukowym Dolnej Kurlandii (Lejaskurze-me), wraz z kilkoma wyższymi uczelniami, znanym w całym kraju teatrem i orkiestrą symfoniczną. Na turystów czeka urokliwa Starówka, pełna secesyjnych kamieniczek, dzielnica uzdrowiskowa z rozległym parkiem oddzielającym miasto od Bałtyku, wreszcie plaże z białym piaskiem i ciepłymi wodami. Na przełomie XIX w XX w. Lipawa przeżywała okres niezwykle burzliwego rozwoju, o czym świadczyć może uruchomienie tu pierwszej w krajach nadbałtyckich linii tramwajowej albo fakt, że już w 1914 r. miasto liczyło 100 tyś. ludzi (więcej niż dzisiaj). W okresie radzieckim Lipawa była bazą marynarki wojennej - w porcie cumowały okręty podwodne - o tym, co z niej pozostało, można przekonać się, odwiedzając wyspę Kara osta (port wojenny). Najlepszą porą na przyjazd jest sierpień, kiedy odbywa się słynny festiwal rockowy "Liepajas dzintars", czyli "Lipawski bursztyn". Miasto pierwotnie nazywało się Liva. W XVII w. zostało przemianowane na Liepaja, jako że w samej miejscowości i jej okolicach rosło dużo lip. W piśmiennictwie polskim obok określenia Lipawa można spotkać często nazwę Libawa, od niemieckiej Libau. Miasto liczy niecałe 97 tyś. mieszkańców, Łotysze stanowią w nim trochę ponad 45%, prawie tyle samo co mniejszość rosyjskojęzyczna. KOMUNIKACJA________ Z Lipawy wychodzą jedynie dwie drogi: A9 i A11. Pierwszą można dostać się do Rygi (21 5 km), drugą do przejścia granicznego Ru-cava (Rucewo; 53 km) i dalej po stronie litewskiej do Połągi (Falanga; 71 km) i Kłajpedy (98 km). Dosyć ważnym węzłem dróg lokalnych jest pobliska Grobina, l O km od centrum miasta, w której krzyżują się m.in. szosa Pl 11, w kierunku Windawy (119 km) przez Pavilo-sta (51 km), Pl 12 do Aizpute (51 km), KuldTgi (91 km) oraz P106 do Priekule (39 krn) i ko- LIPAWA - ORIENTACJA l INFORMACJA TURYSTYCZNA lejnego przejścia granicznego z Litwą w rejonie Skuodas (56 km). Stacje benzynowe: Latvijas nafta. Bffi/ibas 174 (s74630); Shell. Cukura 3 (a73922); Statoii. Esperanto 4/8 (s20124, całodobowa) i CanTbu 171 (s31175); Viada, Ziemelu 8 (s42666) i BrMbas 176 (s73438). Autobusy: Ryga -ok. 15 na dobę, 4 godz., 2,55 Ls. Windawa -6.10 (przyjazd 9.33), 6.50 (9.40). 14.30 (17.53). 17.40 (20.30) i 20.15 (23.50); 1,70-2,15 Ls. Pozostałe relacje to m.in. Kuldiga (1,35-1.50 Ls), Talsi (2,10 Ls). z zagranicznych Połąga (1,20 Ls), Kłajpeda (1,30-1,70 Ls) i Wilno (5 Ls), Kaliningrad (4,20 Ls). Moskwa (1 5 Ls, powrotny 27 Ls) i Białystok (8 Ls). Z Lipawy odprawiane są tylko 2 pociągi na dobę, które łączą ją ze stolicą kraju (1,92 Ls). zatrzymując się po drodze m.in. na stacjach Skrunda (0,71 Ls), Saldus (0,93 Ls) i Jelgava (1,60 Ls). Odjazdy 6.10 i 16.55. przyjazdy do Rygi 10.45 i 21.30. Dworce autobusowy i kolejowy znajdują się obok siebie, przy RTgas ie-la na krańcu jaunliepaja. Zalecany dojazd do centrum jedyną w Lipawie linią tramwajową (0.12 Ls). Strzeżony parking (maksas au-tostaw/eta) na tytach hotelu Liva w centrum miasta (1 Ls); w rejonie bazaru płaci się między 7.00 a 18.00 za 30 min 0.10 Ls, za 1 godz. 0,20 Ls. ORIENTACJA l INFORMACJA TURYSTYCZNA Lipawa jest miastem nie tyle rozległym, obszarowo liczy bowiem 60 km2, co raczej niebywale rozproszonym