Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard

2. vDo drugiej grupy należą cechy, .. ~~ kxórvch istnieje d~~s~~znaczna_ zgodność. 3. Cechy, có: dó'-'ki~ryó'fi wyśtępilj~` y°~~.:~_ ~gadność między acebiającyma~ .Do,teJ .ostatnie) k_ate~orii należą _cęchy zmą-, .., -_n . reakcjami wobec innyc3~ ludzi, Cechy te trudniej wyrazićww obiektywnych ~~u^~;i:~k;aeh - stąd nazwa indywidualne może być dla nich odpowiednia. Ba c'.~-~,~,:~a -_~ u ~rrzecią kategorią cech przeprowadzili w 1958 r. Tagiuri i współpracownicy. I! ?w~-:.~,",._~^_ ,-:rsbadań była ścisłość percepcji postaw uczuciowych innych ludzi wobec r wr:~c,: cf inre·persona! perceptron - a general tran, "Journal of Abnomtal and Social ,~Ieop~~q,r.·,u~xc~:^~'. _. -c~y~, ~1 50. c. 1-7. _,. ~Ij j.~tld. tformowano ze studentów 10-osobowe grupy. Członkowie grup po serii 1.~ dziań, na których dyskutowano problemy społeczne, wskazywali w grupie jwoseki, które lubią najwięcej i najmniej, oraz podawały, które osoby mogą ich lubić najwięcej, a które najmniej. W wyniku badań stwierdzono, że percepcja postaw uczuciowych partnerów jest ściślejsza w zakresie postaw pozytywnych niż neganzvnychlz. Ze ścisłością i adekwatnością percepcji _łączy się kwestia złudzeń percepcyj~ych~_ i _wadliwej per~e~,ć~i. Obiekt percepcji społecznej, np. zachowanie jednostki, rzadko jest na tyle wyrazisty, jednoznaczny, aby nie mógł prowadzić do wadliwej percepcji. Występuje ona niekie~ w związku z tym, że właściwości i f b -erszyi~i;I3~'""~r-'kontekscie iiiny~fi ,jego cech i zachowań. I tak percypując zachowanie nieuczciwe u óśóby `°ńa"wysokim stanowisku, posiadającej wybitne osiągnięcia zawodowe, zniekształcamy często rzeczywistość i konkretny fakt traktujemy jako przypadek. Innym źródłem wadliwej percepcji i oceny społecznej jest zx~,~;~CUnoś~.zacla.o-_ wania..partnera w określonych, tylko sytuacjach i warunkac Jednostka w pewnych warunkach, np. będąc zależna i podporządkowana partnerowi, może nie ujawnić wielu swych właściwości, potrzeb, uzdolnień. Stąd też nasza percepcja i sądy w warunkach, gdy partnera znamy tylko jednostronnie (np. sądy nauczyciela o uczniu, którego zna tylko na podstawie kontaktów lekcyjnych) mogą być nie tylko nieścisłe, lecz i fałszywe. Błędy percepcyjne wynikają nadto z ocen produktów wytworów jednostki bez uwzględniania warunków lub narzędzi, którymi posługiwała się. Niekiedy ubiór, rzeczy osobiste jednostki sugerują nam fałszywe sądy o niej, bywa niekiedy bowiem i tak, że osobnik ubiera się niedbale celowo bądź nie zależy mu na ubiorze. Zachowanie jednostki można odnosić do jej wewnętrznych motywów, potrzeb, postaw lub do sytuacji, warunków, wiązać je z rolą i pozycją społeczną. W warunkach tej nieokreśloności niejednokrotnie błędnie oceniamy motywy zachowania partnerów. Np. naszemu przełożonemu przypisujemy potrzebę dominacji, podczas gdy zadania, jakie wyłoniły się w pracy, wymagaly stanowczej, szybkiej decyzji, na jaką przełożony musiał się zdobyć w związku ze swoją rolą. PARTNER JAKO OSOBA PERCYPUJĄCA ~(asze stosunki z innymi osobami zależą nię~,."4.d, teko, bąk Tmy percypujemy ich zachowanie, ćeirhy osobowo~i, lecz.również_od tego,, co my m-yślimy Iub sądzimy----o percepcji partnera. Partner postrzega nas tak, jak my percypujemy jego osobę, pewne jego uczucia, myśli docierają do nas - co determinuje nasze postawy i zachowanie wobec niego. Analizując percepcję partnera zakładamy, że przebiega ona w sposób podobny do naszej i że funkcjonują w jej procesie identyczne prawidłowości. Prawidłowości te związane są przede wszystkim z tym, że w podobnych warunkach zewnętrznych percepcja partnera i nasza określonego przedmiotu lub zjawiska winny być podobne. Jeśli wspólnie z partnerem przechodzimy przez nie ~2 D. Krech i in., Individual in society, New York 1962, s. 61. 45 bezpieczny odcinek w górach i dostrzegamy, że wzrok jego zatrzymał się na tablicy z ostrzeżeniem, sądzimy, że przeczytał on jej treść. Sąd nasz jest tym pewniejszy, im więcej mamy danych, że treść ta "dotarła" do partnera, a więc wówczas, gdy napis był czytelny, gdy był oświetlony, a nie znajdował się w cieniu. Gdy wiemy nadto, że partner nasz ma dobry wzrok i umie czytać, nasze supozycje stają się bardziej pewne. A więc w percepcji i ocenie zachowania partnera jako osoby postrzegającej uwzględniamy zarówno obiektywne warunki percepcji (napis, który znajduje się przed nami), proces mediacji, docierania jego do partnera (czytelność napisu, oświetlenie) jak i warunki tkwiące w partnerze (dobry wzrok, umiejętność czytania). W stosunkach interpersonalnych często większą wagę przywiązujemy do warunków istniejących w partnerze. I tak np. jeśli mimo naszych sugestii nie zmienia on swego zachowania, skłonni jesteśmy, i na ogół słusznie, ten stan rzeczy wiązać nie z tym, że nie słyszał on naszych sugestii lub że nie rozumiał ich - lecz łączymy je z jego złą wolą, oporem' 3. Jednostka percypu~j~c,wotoczenie społeczne wchodzi z nim w bliższy kontakt, rz sw ~ śol~ie.. ent stri~lśti~raiizu e e co u_m~żlivVią jęd, efektywne dzia P y ąl~. 3e~ e~~ ".. Y. ~ . F .. _ .,.. . . ~ .,l ~ _.: - , łania. W związku z tym ęzęsto utrudniamy mnym~ bliższe poznanie >~°oso~cr ji~ !','f-.. wości, prywatńych stron naszego zyćia, gcłyż oba wi2l.:`~ę, że .poddawałoby ,tor nas ich kontroli i w pewnym sensie uzależniało od nichl4. Tego rodzaju ukrywanie pewnych stron osobowości i życia łączy się również z tendencją do robienia na innych dobrego wrażenia. Jednostka jest stale oceniana przez innych, od oceny zależy często jej pozycja społeczna, prestiż, postawa emocjonalna partnerów. Nic tedy dziwnego, że w tych ~~arunkach, w których oceny innych mogą bądź ułatwić jednostce osiąganie wyższych pozycji, prestiżu itp., bądż szkodzić jej, skrzętnie pilnuje się ona i za pomocą ~rzem_yślnych n_iekied~ęwrów dba o opinię, ~"~ twa ź ': ~ vai-unkacłi pry vat= ' z~~-~;lt, w do.i~Śxs~d,"J~rę-wn,~~,ch tę, j~j,~ starańi~ s~ miej iriteinsywne i tu 'n~rzadłco u~aynia ~,~j.e, ść. , Szczególnie osoby upóśledźóiie ~ po~'T"`pe" `v`iiąiń'~ T~zg,lędami, np. brzydkie, kalekie, jąkające się, starają się ukryć swe wady i kalectwo. Jednostka, gdy jest przedmiotem obserwacji innych osób, szczególnie tych. "~ór,m formalnie podlega i które mają prawo do wydawania o niej i o jej pracy ~_4~-~. możę czuć sil oxJi"ę.~"ni,~l,~na i osiągać słabsze niż przeciętne :.esiki. Uświadomienie sobię,",~,ni n",ą,osoba lub inne osoby bacznie nas obserwują, '~~ _ e~ doświad_czeni ąktg~~y scęniczni wy~l~odząc na ,scenę i będąć "pód'°~'o'~`s'~°~za=e. ,., ._.... _pojrzęń zapominają swojej roli,"pę~~,,