Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
Głównym zadaniem wychowawcy jest więc tworzenie warunków umożliwiających wychowankowi osiąganie celów rozwojowych23. tym, co mówi osobą o wysok Zainteresc zagadnieniami. Tworzenie wychowankowi warunków rozwoju24 J'ę? A więc o o - , ,. ....,,. Warunki Specyficzne niach opiekuńc Osobowość | Umiejętności i , . . . , •, • wychowawcy + wychowawcy + ^gce -> J^ temat mechan - wtórnie - j: [ l [ l Zasady pos norm moralnyc •k cechy * rozumienia * zaufanie * dla osoby * postawy * stwarzania * szacunek '*• dla spote- powiedzieć, iż w •k wartości komfortu •*- wolność czeństwa etycznych. •k działania Poczucie od Kluczową rolę w tak rozumianym procesie wychowania spełnia osoba wychowawcy. Aby jego działanie było skuteczne, powinien charakteryzować się na działania, jak i ; Powiedzialności; stępującymi cechami25: Świadomość siebie i swojego systemu wartości. Najpierw należy pozostawić sobie dwa zasadnicze pytania: jaki jestem i jaki jest mój system wartości? Wiedza o sobie i mechanizmach własnego działania stanowi najlepsze zabezpieczenie przed stosowaniem manipulacji w procesie wychowania (czyli wykorzystywaniem wychowanka i procesu wychowawczego do zaspokajania w sposób nieetyczny własnych potrzeb). Ponadto pozwala na samokontrolę co do ograniczania wolności i odpowiedzialności wychowanka. Samoświadomość pomaga również powstrzymywać się przed pochopnym ocenianiem i stosowaniem etykiet; własne doświadczenie związane z pogłębieniem samowiedzy umożliwia bowiem uchwycenie różnicy między opisem zachowania a jego wartościowaniem, z kolei jasny system wartości ułatwia zachowanie dystansu i tolerancję, albowiem chroni przed projekcją i generalizowaniem, t Umiejętność przeżywania i okazywania uczuć. Świadomość własnej emocjom- j Iności wiąże się z koniecznością akceptacji uczuć innych oraz umiejętnością ich j komunikowania w sposób bezpieczny dla siebie i wychowanka. Skrywanie uczuć l lub "wmawianie" sobie, że wychowawca powinien być zimny i z dystansem, prowadzi z jednej strony do zaniku wrażliwości, z drugiej zaś do niekontrolowi-nych przeniesień i projekcji. ^"gą grup ków. Należą do Empatia - w sobie uczuć pn sób w jaki dostr systemem odniesie "Ciepło" i Q) tem wzrokowym. nym emocjonalnie nią tym, co stanoy wienie emocjonali istotne jest, jak wi Isu opiekuńczo-wy utrudnia zachowa) Otwartość. Je wanka do otwartej również z otwarto Jego stosunek do v zszy stopień wzajer ziom zaufania międ Pozytywny stos głębokiego zaintere; indywidualności i v " Z. B. Gaś, Pomoc psychologiczna młodzieży. Warszawa 1995. " Z. B. Gaś, Rola wychowawcy w profilaktyce uzależnień, "Problemy Opiekuńczo-Wychowa* cze, 1995, nr 10, , s. 7. 25 L. M. Brammer, Kontakty służące pomaganiu. Procesy i umiejętności. Warszawa 1984. bycia sobą i będzie Niektóre problemy prowadzenia grupy wychowawczej 383 Umiejętność bycia wzorem zachowania. Niezwykle istotne jest, aby wychowawca miał satysfakcjonujące życie osobiste, gdyż dzięki temu uniknie kompensowania własnych niedostatków w świadczeniu pomocy oraz rozbieżności między tym, co mówi, a własnym postępowaniem. Ważne jest, aby wychowawca był osobą o wysokich walorach moralnych, łagodnym usposobieniu. Zainteresowanie ludźmi i problemami społecznymi. Wiąże się to z dwoma zagadnieniami. Po pierwsze, chodzi o odpowiedź na pytanie: dlaczego wychowuję? A więc o odnalezienie elementów altruistycznych i prospołecznych w działaniach opiekuńczo-wychowawczych, po drugie zaś - o gromadzenie wiedzy na temat mechanizmów funkcjonowania człowieka i społeczności ludzkiej, co - wtórnie - podnosi skuteczność oddziaływań wychowawczych. Zasady postępowania. Wychowawca powinien mieć jasno określony system norm moralnych, zasad życia społecznego oraz norm profesjonalnych. Można powiedzieć, iż wychowawca tak traktuje wychowanka, jaki jest jego zasób zasad etycznych. l Poczucie odpowiedzialności. Obejmuje zarówno odpowiedzialność za własne ! działania, jak i zachowania wychowanka (proporcjonalnie do jego poziomu odpowiedzialności). Drugą grupę zmiennych stanowią warunki ułatwiające rozwój wychowanków. Należą do nich: Empatia - uczuciowe utożsamianie się z osobą wychowanka i wzbudzanie w sobie uczuć przez wychowanka przeżywanych. Wychowawca widzi świat w sposób w jaki dostrzega go wychowanek, to znaczy zgodnie z jego wewnętrznym ; systemem odniesienia. Nie może jednak zatracić własnej tożsamości i obiektywizmu. i "Ciepło" i opiekuńczość - ciepło manifestuje się m.in. uśmiechem, kontaktem wzrokowym. Opiekuńczość jest jednak czymś trwalszym i bardziej intensyw-| Bym emocjonalnie. Oznacza okazywanie głębokiego i prawdziwego zainteresowania tym, co stanowi dobro wychowanka. Opiekowanie się ma również silne zabarwienie emocjonalne, jest sposobem powiedzenia "lubię cię". Dla wychowawcy i istotne jest, jak wiele ciepła okazywać wychowankowi na różnych etapach procesu opiekuóczo-wychowawczego