Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
passim, 135, 137, 138, 151, 154, 158, , a 161, 173, 220, 226, 247, 248, 251, 254, - 263; ii. 7 -El¿bieta Stuart (1595-1662), córka Jakuba I króla Anglii, od 1613 ¿ona Fry-J deryka V elektora Palatynatu (babka Jerzego I Hanowerskiego) 145, 149, 155, 263, 312 El¿bieta (York), siostra Edwarda IV, ¿ona Jana de la Pole, ksiêcia Suffolku 14, 16 Empson Ryszard (zm. 1510), prawnik, marsza³ek Izby Gmin 1491, wierny s³uga Henryka VII; œciêty 31, 32, 36, 44 enclosures - ogradzanie ziemi 32, 33, 43, 78, 162, 309, 311, 316, 545, 546 Engels Fryderyk (1820-1895), wspó³twórca socjalizmu, najbli¿szy wspó³pracownik Marksa; w Anglii na sta³e od 1850 r. 6, 558, 619 Enghien (d'Enghien) ksi¹¿ê Ludwik Antoni Henryk de Bourbon-Condœ (1772- -1804), ostatni Kondeusz; emigrant, .('•mieszka³ w Ettenheim w Badenii, sk¹d £"o Napoleon - jako ew. rywala do korony - kaza³ go porwaæ, skazaæ za "zdradê" i rozstrzelaæ 501 Englefield sir Tomasz, marsza³ek Izby Gmin 1497 i 1510, sêdzia w Chester 54 e q u i t y - zasada s³usznoœci w s¹dow'-nictwie 18, 213 Erast (Erastus) Tomasz; w³aœc.: Lieber b¹dŸ Liebler (1524-1583), medyk szwajcarski, filozof i teolog protestancki; od niego "erastianizm" - doktryna postuluj¹ca supremacjê pañstwa w sprawach religijnych 248 Erazm z Rotterdamu (1466-1536); Eras-mus Desiderius, w³aœc.: Gerhard Ger-hards, b¹dŸ: Geert Geerts; œwiat³y Holender, uwa¿any za przywódcê renesansu w nauce w Europie Pó³nocnej. Wiele podró¿owa³, w Cambridge uczy³ greki, od 1521 mieszka³ w Szwajcarii; humor i zdrowy rozs¹dek s¹ g³ównymi cechami jego humanizmu; pocz¹tkowo po stronie Reformacji, potem za reform¹ w Koœciele Rzymskim; wyda³ Nowy Testament po grecku z t³u- maczeniem ³aciñskim (1516); z jego dzie³ najlepiej znana jest "Pochwala glupoty* 53, 76, 81 Erjurt (1808 r. - kongres cesarzy: Napoleona i Aleksandra wraz z wasalami Napoleona) 508 Ernest August (1629-1698), od 1692 elektor Hanoweru, ojciec Jerzego I króla W. Brytanii 263, 312 Essex; Artur Capel (1631-1683) earl Essex; lord-namiestnik Hertfordshire i Wiltshire oraz Irlandii 1672-1677, przeciwnik katolickich d¹¿eñ Karola II, pierwszy lord skarbu 1679; po odkryciu spisku Rye House uwiêziony w Tower, gdzie go znaleziono z poder¿niêtym gard³em 212, 215, 216, 234 Essex; Robert Devereux (1568-1601) 2 earl Essex; (jego ojciec, Walter D., - by³ l earlem, lecz ju¿ 6-ej kreacji); ' wykszta³cony w Cambridge, patron literatów i autor sonetów, ¿o³nierz, g³ó- - wny faworyt El¿biety po œmierci Lei- ' cestera; po odkryciu spisku przeciw jej doradcom - skazany na œmieræ i œciêty 117 Essex; Robert Devereux (1591-1646) 3 earl Essex, syn straconego Roberta; w 1604 Parlament przywróci³ mu dobra i tytu³y ojcowskie; wychowa³ siê-na dworze ksiêcia Walii (przysz³ego Karola I), s³u¿y³ na l¹dzie i na morzu (wiceadmira³); popar³ "Petition of Right" (1628), g³osowa³ za skazaniem ,' > Strafforda (1640), dowodzi³ z sukcesem si³ami parlamentarnymi 173-176 i passim •Essex; Walter Devereux (1541-1576) •'•• l earl Essex i wicehrabia Hereford, i "pacyfikator" w Ulsterze klanów ir- ••_ landzkich O'Neill; tak¿e Szkotów, któ- - rym przewodzi³ Sorley Boy MacDon-nell (wymordowa³ setki jego zwolenników w 1575 r.) 387 "E s t a d o da India" 524-527 Etaples (1492 i 1498 - traktaty ang.-fr.) 22, 23, 27, 38 Eugeniusz Sabaudzki (1663-1736), ur. w Pary¿u jako Franciszek Eugeniusz de Savoie-Carignan, jeden z wiêkszych K. -wodzów swoich czasów, zwyciêski w 682 wojnach z Turkami i w koalicji przeciw Ludwikowi XIV; wyrzek³ siê kraju swego pochodzenia po banicji jego matki z Francji przez Ludwika XIV i wst¹pi³ na s³u¿bê cesarza Leopolda I 283, 284, 286, 288, 297-299 passim, 322, 357 (szerzej), 358, 360 Exchequer Court [S¹d Skarbowy] 18, 162, 286 Eyre Edward Jan (1815-1895), podró¿nik i gubernator w koloniach 558, 619 Fagius Pawe³ (zm. 1550), profesor hebrajskiego w Strasburgu i Heidelbergu, od 1549 w Cambridge 80, 81, 90 Fairfax Tomasz (1612-1671) 3 baron F. (w herbarzu Szkocji); wódz naczelny si³ parlamentarnych 1645, zasiada³ w trybunale s¹dz¹cym Karola I; zrezygnowa³ z dowództwa, ¿eby nie braæ udzia³u w inwazji Szkocji (1650); na czele poselstwa do Karola II do Hagi (1660) 176, 180, 185, 193 Falkirk (1746 r. - bitwa w Szkocji) 351 Farnese Aleksander (1545-1592), ksi¹¿ê Parmy, ¿o³nierz i dyplomata, ¿onaty z Mari¹ Portugalsk¹, wychowany w Hiszpanii; w s³u¿bie Filipa II w Niderlandach 1577-1586, i tam¿e wódz naczelny si³ hiszpañskich 1586-1592 120, 111, 113-115, 117 Farnese El¿bieta zob. El¿bieta Farnese królowa Hiszpanii Fawkes Guy (Wit) (1570-1606), ziemianin, katolik, uczestnik "spisku prochowego" w 1605 r