Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
Przecie� je�eli si� zastanowi�, to zwierz�ta - te prawdziwe, na kt�re si� poluje - nie wzbudzaj� w ludziach nienawi�ci. Mo�e w g��bi serc ludzie wiedz�, �e p�askog�owi, jak ich nazywaj�, s� r�wnie� lud�mi. Ale oni tak bardzo si� od nas r�ni�. To budzi l�k, a mo�e poczucie zagro�enia. Niekt�rzy z m�czyzn r�wnie� niewolili kobiety p�askog�owych nie mog� powiedzie�, �e dzielili si� darem rozkoszy. To bardzo nieodpowiednie okre�lenia. Mo�e lepiej pasowa�oby tu twoje "zadowoli� swoje potrzeby". Nie potrafi� zrozumie�, dlaczego to czyni�, skoro m�wi� o nich jak o zwierz�tach. Nie wiem, czy s� zwierz�tami, skoro duchy potrafi� si� miesza� i rodz� si� dzieci... - Jeste� pewny, �e to duchy? - zapyta�a. Wydawa� si� taki o tym przekonany, �e zacz�a si� zastanawia�, czy nie mia� racji. - Bez wzgl�du na to, jak jest naprawd�, to nie tobie jednej przytrafi�o si� mie� dziecko, kt�re jest miesza�cem cz�owieka i p�askog�owego, cho� ludzie o tym nie m�wi�... - Oni s� klanem i s� lud�mi - przerwa�a mu. - Ayla, cz�sto b�dziesz s�ysza�a to okre�lenie. Musz� ci to uczciwie powiedzie�. Musisz r�wnie� wiedzie�, �e zniewolenie kobiety klanu przez m�czyzn� to jedna sprawa - nie pochwalana, ale wybaczana. Natomiast "dzielenie rozkoszy" z m�czyzn� p�askog�owych jest... w oczach wi�kszo�ci ludzi czynem niewybaczalnym. - Paskudztwem? Jondalar poblad�, ale zmusi� si� do odpowiedzi. - Tak. Paskudztwem. - Nie jestem paskudztwem! - wybuchn�a. - I Durc te� nie jest paskudztwem! Nie podoba�o mi si� to, co Broud ze mn� robi�, ale to nie by�o paskudztwo. Gdyby na jego miejscu znalaz� si� inny m�czyzna, kt�ry chcia�by zaspokoi� ze mn� swoje potrzeby, a nie robi�by tego z nienawi�ci, to przyj�abym go jak ka�da inna kobieta klanu. To nie wstyd by� kobiet� klanu. Zosta�abym z nimi nawet jako druga kobieta Brouda, gdybym tylko mog�a. Cho�by po to, aby by� bli�ej mojego syna. I nie obchodzi mnie, ile ludzi by tego nie pochwala�o! Podziwia� j�, ale to nie b�dzie dla niej �atwe. - Ayla, nie powiedzia�em, �e powinna� si� wstydzi�. Ja ci tylko m�wi�, czego powinna� si� spodziewa�. By� mo�e, lepiej by by�o, aby� m�wi�a, �e pochodzisz z jakiego� innego ludu. - Jondalar, dlaczego chcesz, abym m�wi�a s�owa, kt�re nie s� prawdziwe? Ja nie potrafi� tego robi�. W klanie nikt nie m�wi� nieprawdy - wiedziano by o tym. Przecie� to mo�na zobaczy�. Nawet je�eli kto� uchyla� si� od wspominania o czym�, to wszyscy to wiedzieli. Czasami to jest dozwolone dla... grzeczno�ci, ale wiadomo o tym. Ja widz�, kiedy m�wisz s�owa, kt�re nie s� prawd�. Twoja twarz mi o tym m�wi, uk�ad ramion i r�k. Jondalar si� zaczerwieni�. Czy jego k�amstwa rzeczywi�cie by�y takie widoczne? Cieszy� si�, �e postanowi� by� z ni� absolutnie szczery. By� mo�e, m�g�by si� czego� od niej nauczy�. Jej uczciwo�� i szczero�� by�y cz�ci� jej wewn�trznej si�y. - Ayla, nie musisz si� uczy� k�amstwa, ale pomy�la�em sobie, �e powinienem ci o tym wszystkim powiedzie�, nim odejd�. Ayla poczu�a duszenie w gardle. On zamierza odej��. - S�dzi�am, �e b�dziesz chcia� odej�� - powiedzia�a. Ale nie masz przecie� potrzebnych do w�dr�wki rzeczy. Czego ci potrzeba? - Je�eli da�aby� mi troch� krzemienia, to m�g�bym zrobi� narz�dzia i dzidy. A gdyby� powiedzia�a mi, gdzie jest moje ubranie, to bym je sobie naprawi�. Torba powinna by� w dobrym stanie, je�eli zabra�a� j� z jaru. - Co to jest torba? - To co� podobnego do noside�, ale nosi si� j� na jednym ramieniu. W j�zyku Zelandonii nie ma odpowiednika na jej okre�lenie; to s�owo z j�zyka Mamutoi. Ubranie, kt�re na sobie mia�em, te� pochodzi od Mamutoi... Ayla pokr�ci�a g�ow�. - Co znaczy "s�owo z j�zyka Mamutoi"? - Mamutoi jest innym j�zykiem. - Innym j�zykiem? A jakiego j�zyka ty mnie nauczy�e�? Jondalar poczu�, �e robi mu si� s�abo. - Nauczy�em ci� mojego j�zyka - j�zyka ludu Zelandonii. Nie pomy�la�em... - Zelandonii - oni �yj� na zachodzie? - Ayla czu�a ogarniaj�cy j� niepok�j. - No tak, ale daleko na zachodzie. Mamutoi �yj� w pobli�u. - Nauczy�e� mnie j�zyka, kt�rym m�wi� ludzie �yj�cy daleko na zachodzie, a nie nauczy�e� mnie tego, jakim m�wi� ludzie mieszkaj�cy w pobli�u. Dlaczego? - Ja... nie pomy�la�em o tym. Po prostu nauczy�em ci� swojego j�zyka - powiedzia� i poczu� si� nagle okropnie. Niczego nie robi� dobrze. - I ty jeste� jedyn� osob�, kt�ra nim m�wi? Jondalar skin�� g�ow�. Ayla poczu�a, jak wszystko jej si� w �o��dku przewraca. Ona my�la�a, �e zosta� zes�any po to, aby nauczy� j� m�wi�, ale ona mo�e m�wi� jedynie do niego. - Jondalar, dlaczego nie nauczy�e� mnie j�zyka, kt�ry wszyscy znaj�? - Nie ma j�zyka, kt�ry znaliby wszyscy. - Mam na my�li j�zyk, kt�rego u�ywasz, zwracaj�c si� do duch�w lub do twojej Wielkiej Matki. - Nie mamy specjalnego j�zyka do porozumiewania si� z ni�. - A jak rozmawiasz z lud�mi, kt�rzy nie znaj� twojego j�zyka? - Uczymy si� nawzajem swoich j�zyk�w. Znam trzy j�zyki i troch� s��w z kilku innych. Ayla znowu zacz�a dr�e�. My�la�a, ze b�dzie mog�a opu�ci� dolin� i rozmawia� ze wszystkimi napotkanymi lud�mi. Co teraz zrobi? Wsta�a, Jondalar r�wnie� wsta�. - Chc� pozna� wszystkie twoje s�owa. Musz� umie� m�wi�. Musisz mnie nauczy�. Musisz. - Ayla, nie mog� nauczy� ci� teraz dw�ch j�zyk�w wi�cej. To zaj�oby sporo czasu. Ja sam ich nawet nie znam zbyt dobrze - j�zyk to nie tylko s�owa... - Mo�emy zacz�� od s��w. B�dziemy musieli zacz�� od pocz�tku. Jak brzmi s�owo "ogie�" w j�zyku Mamutoi? Jondalar powiedzia� jej i zacz�� znowu protestowa�, ale ona wyci�ga�a z niego po kolei znaczenie wszystkich s��w, kt�rych nauczy�a si� w j�zyku Zelandonii. Kiedy przebrn�a ju� przez d�ug� list� s��w, Jondalar ponownie zaprotestowa�. - Na co zda si� wymawianie tak wielu s��w. Nie mo�esz przecie� ich tak po prostu zapami�ta�. - Wiem, �e moja pami�� mog�aby by� lepsza. Powiedz mi, co �le powt�rzy�am
