Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
Wybacz, panie, ale to ty nie masz racji zupe�nie. Przywilej ten nie by� przydany Poncjuszo-wi Pi�atowi. Sta�o si� to wprawdzie ju� za rz�d�w Tyberiusza, ale w�wczas prokuratorem w Judei by� jeszcze Walerius Gratus. To on w�a�nie w dziesi�tym roku panowania Tyberiusza 16 wym�g� na nim cofni�cie Sanhedrynowi jerozolimskiemu tego przywileju i przekazanie owego uprawnienia rzymskiemu prokuratorowi. Tak wi�c Poncjusz Pi�at to uprawnienie zawdzi�cza Waleriusowi, a nie sobie czy te� �onie - Klaudii Prokli. Nawiasem m�wi�c, cofni�cie wspomnianego przywileju Sanhedrynowi jerozolimskiemu wcale nie umniejszy�o w�adzy Sanhedrynu, a nawet i niezupe�nie uniemo�liwia mu wydawanie wyrok�w �mierci. Zadziwiasz mnie. M�wisz rzeczy, o kt�rych wiem niewiele. Co do Waleriusa Gratusa, w jednym przyznaj� ci racj�: przypominam sobie, �e to on w�a�nie wywalczy� dla siebie �w przywilej, ale w�tpi�, by by� na tyle hojny, by dzieli� si� nim z Sanhedrynem. Rzecz w tym, panie, �e� Rzymianinem, a ja Judejczykiem, wi�c te� i nie dziwota, �e wiem wi�cej ni� ty o sprawach judejskich. Oto od czasu, kiedy Walerius Gratus wprowadzi� zmian� w obowi�zuj�cym prawie. Sanhedryn jerozolimski feruj�c wyroki �mierci zasiada� w synagodze w miejscu zwanym sal� ociosanych kamieni, po naszemu �Lischat-ha-Gazith". Trzeba ci te� wiedzie�, �e wed�ug naszych przepis�w wyrok �mierci wydany poza t� sal� nie jest prawomocnym wyrokiem, chyba �e nie jest wydany z woli Sanhedrynu. Do��, �e od czas�w Waleriusa Gratusa Sanhedryn nie obraduje w tej sali, bo przeni�s� si� do Dolnego Miasta, do gmachu stoj�cego na skraju urwiska przy zachodnim wej�ciu do synagogi. Gdziekolwiek by jednak Sanhedryn zasiada�, ka�dy �yd, na kt�rego zostanie skierowany wyrok - podda si� jego mocy. A wierzaj mi, panie, �e gdyby ostateczny wyrok kary �mierci zapad�, te� by�by, mo�e i nie bezpo�rednio, ale jednak wykonany! Mimo �e wydano by go w niew�a�ciwej sali, a wi�c niezupe�nie zgodnie z prawem... Powiadasz oto, �e mimo decyzji Rzymu - Sanhedryn by�by w�adny na�o�y� kar� �mierci? Jak powiedzia�em, mo�e nie bezpo�rednio, ale jednak... Sanhedryn mo�e postanowi� kar� stopnia pierwszego, kt�ra u nas �nidduj� si� nazywa, co t�umaczy� mo�na jako �od��czenie". Kara ta nak�ada pieni�n� grzywn�, a je�li pods�dny nie mo�e je ui�ci�, musi przez dni trzy- dzie�ci nie goli� si� ani nie my�. Sam wi�c rozumiesz, �e przez wszystkich jest nie tylko za- uwa�ony, ale te� i czuje si� takiego od��czonego ju� z daleka. I wierzaj mi, �e �aden �yd - ani syn, ani ojciec - nie podejdzie do od��czonego bli�ej ni� na cztery �okcie. Je�li za� ta kara nie przem�wi do rozs�dku temu, kt�remu j� wymierzono, bywa ona przed�u�ona w czasie dwu- i trzykrotnie- My�lisz, panie, �e �atwo - nawet samemu - wytrzyma� smr�d nie mytego tygo- dniami cia�a? Zdarza si� jednak kto� zatwardzia�y, w�wczas Sanhedryn zastosowa� mo�e sro�sz� jeszcze kar� zwan� �cherem", czyli �opuszczenie". Dotkni�ty tak� kar� nie mo�e ani to publicznie nauk s�ucha�, ani to sam ich g�osi�. Nie mo�e te� ani nic kupowa�, ani nic sprzedawa�. Co taka kara mo�e dla �yda znaczy�, ty, panie, nie jeste� w stanie poj��... Nie powiesz przecie, �e kara taka jest r�wnowa�na ze �mierci�? Mo�na przecie bez �wi�tyni i targowiska wcale zno�nie �y�. W�a�nie, panie, m�wisz jak Rzymianin, kt�remu i synagoga, i handel jest obcy. �yd jednak bez obu tych rzeczy nie potrafi sobie radzi�. Ale racj� masz, �e �opuszczenie" nie jest jeszcze kar� �mierci i cho� z pi�tnem �cherem" �y� trudno, ale jednak �y� mo�na. Sanhedryn wszak mo�e na�o�y� na opornych jeszcze i kar� stopnia trzeciego, zwan� u nas �skammatas". Nazwa ta od dwu s��w pochodzi: �skam", kt�re skazanie oznacza, i �mithah" - �mier�. Cz�owiek, kt�rego taki wyrok dotyczy, wyj�ty jest spod j prawa i przed Waleriusem Gratusem ka�dy m�g� go zabi�, a teraz ka�dy tak naznaczonego mo�e Rzymianom wyda�. Je�li Sanhedryn uchwali wi�c wyrok �skammaty", to wierzaj mi, �e �aden �yd nie przy�o�y r�ki w obronie napi�tnowanego t� kar�. A co w sumie za r�nica, czy poniesie on �mier� z r�k pojedynczego cz�owieka, t�umu, policji Sanhedrynu, czy te� kat�w rzymskich?! �Skammata" to �skamma-ta". Wyrok ten bardzo rzadko jest podejmowany i to w obecno�ci najmniej po�owy Sanhedrynu, bo kara �cherem" mo�e by� na�o�ona przez zaledwie jego si�dm� cz��. 17 Nie w�tpi�, �e zwyczaje swoich stron znasz dobrze, ale te� i nie s�dz�, by to, o czym m�- wi�e�, mog�o ci pom�c w spe�nieniu zadania, jakie ci postawi�. Rzecz oczywista, to dobrze, �e wiesz o tym, ale w misji twojej liczy� si� b�dzie rozeznanie, na przyk�ad, w samym sk�adzie jerozolimskiego Sanhedrynu. Je�li bowiem b�dziesz chcia� w ramach zadania swego za�atwi� co� w Jerozolimie, to do kogo z Sanhedrynu si� udasz? Panie, po pierwsze, dot�d nie powiedzia�e�, jakie oto zadanie mam spe�ni�. Nie wiedz�c za� nic o nim, nie mog� m�wi�, do kogo si� udam, bo to przecie� zale�y od tego, co b�d� chcia� za�atwi�. Je�li bowiem chcia� b�d� dotrze� do Poncjusza Pi�ata, to albo z Kajfaszem rozmawia� b�d�, albo z J�zefem, kt�ry z nim w dobrych jest stosunkach, je�li za�... Przerw� ci, bo te� i masz racj�, �e bez znajomo�ci swego zadania trudno ci b�dzie na tak postawione pytanie odpowiedzie�. Powinno��, jak� chc� tobie poruczy�, za chwil� ci wyja- wi�, ale przedtem odpowiedz na moje poprzednie pytanie, cho� nieco inaczej postawione: powiedz, kto i w jakiej kolejno�ci ma w jerozolimskim Sanhedrynie najwi�cej do powiedze- nia? Dostojny Witeliuszu, ale� to bardzo trudne pytanie! Zadania te� nie b�dziesz mia� �atwego, ale przecie wiem, do licha, komu i, co wa�niejsze, za jak� cen� poruczam spe�nienie owego zadania, st�d te� nie mog�e� si� chyba spodziewa� �atwych pyta�?! Prawda, alem ju� od d�u�szego czasu nie by� w Judei i wiedza moja mo�e by� niezupe�nie prawdziwa... No, chyba nie powiesz mi, �e� nie m�g� jej uzupe�ni�, czytaj�c raporty, jakie od swoich ludzi z �ydowskich krain otrzymuj�? Czemu wi�c umykasz od odpowiedzi na to pytanie? Obawiam si� po prostu, �e zechcesz mnie, panie, przeciw Sanhedrynowi jerozolimskiemu skierowa�, a takiego zadania nie mog� si� podj��. To tak, jakby kto� ciebie, o dostojny, do wyst�pienia przeciw Tyberiuszowi namawia�!... Za du�o sobie pozwalasz! Czy s�dzisz, �e �mia�by kto� syryjskiemu legatowi Tyberiusza proponowa� wyst�pienie przeciw boskiemu cezarowi? Oczywi�cie, �e nie, dostojny Witeliuszu. C� bowiem m�g�by syryjski legat zdzia�a� przeciw cezarowi? Takie misje, je�eli mnie pami�� nie myli - podejmuj� si� wype�nia� tylko najbli�si cezara albo prefekt pretorian�w
