Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
Te z kolei wpływają na percepcję sy- tuacji pracy, zadań i roli zawodowej. Równie ważnym czynnikiem kształtują- cym miejsce i rolę człowieka w systemie społecznym, jakim jest organizacja, jest możliwość samorealizacji, czyli samourzeczywistnienia. Samorealizacja - według Masłowa - należy do potrzeb człowieka znajdujących się na wysokiej pozycji w hierarchii potrzeb wyższego rzędu. Rogers21 zwraca uwagę na wpływ uprzednich doświadczeń człowieka na percepcję sytuacji, w której człowiek akceptuje siebie i to, co robi. Jest to najwyższy motyw ludzkiego działania. W psychologii pracy samorealizacja jest identyfikowana z odpowiednią orientacją zawodową i stylem życia człowieka. Dotyczą osób, które wykonu- ją pracę o wysokim stopniu kompetencji, wymagającą kwalifikacji i stałego samodoskonalenia. Jest sposobem na autokreację i weryfikację własnej war- tości. Tworzy także cel i sens życia, pozwala realizować zainteresowania. Pra- cownicy, którzy samorealizują się w pracy, są aktywni i samosterowni w podejmowaniu czynności, które same w sobie stanowią dla nich wartość. Nie wymagają nadzoru i kontroli. Pracują dla samej pracy, co często staje się przyczyną nadużyć pracodawców, gdyż tacy pracownicy godzą się na niższe i odroczone w czasie wynagrodzenie. Są związani z instytucją, w której mogą wykonywać pracę stanowiącą często sens ich życia. B. Suchodolski pisze, że „ludzie ujawniający tę postawę są nastawieni »ku światu«. Orientacja na »być« określa styl samorealizacji wartości pozapod- miotowych, na dążeniu do tworzenia czegoś pożytecznego ze społecznego punktu widzenia"22. Samorealizacja jest również efektem ludzkiego działania. Człowiek, który samorealizuje się, jest aktywny, podejmuje czynności kierowana własną ak- tywnością, a nierzadko działalnością innych ludzi. Aktywność jest więc źródłem i warunkiem samorealizacji23; w przypadku osób dorosłych pracują- cych jest to aktywność zawodowa. Ludzie o niskim poziomie samorealizacji nie radzą sobie, zdaniem Górniewicza24, w sytuacjach nowych, trudnych, wy- 21 C. Rogers, „What it Means to Becoming a Person", [w:] A. Arkoffed (red.), Psychology and Personal Growth, Boston 1976, s. 319. 22 B. Suchodolski, Kształt życia, Warszawa 1979, s. 161-163. 23 J. Górniewicz, K. Rubacha, Droga do samorealizacji, Toruń 1993, s. 34. 24 Ibidem, s. 73-78. PSYCHOLOGICZNE WYZNACZNIKI POWODZENIA W PRACY magających niekonwencjonalnych zachowań. Są mniej tolerancyjni, odporni na zmiany, wolą utarte sposoby funkcjonowania. Nie rozwijają swoich moż- liwości, mają problemy z refleksyjną analizą problemów i podejmowaniem decyzji. Praca oceniana jest przez nich pod kątem wielkości zewnętrznych gratyfikacji, przede wszystkim materialnych. Analizując wiele publikacji z zakresu zarządzania zasobami ludzkimi, widać, że większość autorów patrzy na pracowników od strony zarządza- nia firmą, a nie od strony potrzeb i mechanizmów osobowości pracowni- ków, które muszą być wzięte pod uwagę przy organizowaniu ludzkiej ak- tywności. Zarówno teoretycy zarządzania, jak również praktycy są prze- świadczeni o tym, że racjonalny, jednolity sposób podejścia do kierowania personelem jest wystarczający do realizacji celów przedsiębiorstw. Zmie- rzone i „policzalne" kierunki działań z grupy HRM (human resources ma- nagement) nie zastąpią zindywidualizowanego, uwzględniającego właści- wości psychiki, sposobu organizowania pracy. Każdy sposób percepcji problematyki zarządzania i kierowania musi uwzględniać realnie istniejące problemy mentalności, osobo- wości i postaw ludzkich - tak podobnych i tak jednocześnie różnych. Przykładem interesujących badań nad poziomem samooceny kadry kie- rowniczej a preferowanym przez nią stylem kierowania były badania K. Kę- ski-Wołądkiewicz25. Autorka przebadała grupę 50 kierowników, reprezentan- tów firm międzynarodowych i instytucji państwowych, o stażu na stanowisku nie krótszym niż 5 lat. Wszyscy badani odnieśli sukcesy w pracy zawodowej. Wyniki badań wykazały, że badana grupa charakteryzuje się wysokim po- ziomem samooceny