Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
W³¹czenie dziecka w ¿ycie zespo³u klasowego odbywa siê przez umiejêtn¹ rozmowê z grup¹ rówieœnicz¹, wyjaœnienie kole¿ankom i kolegom, jakie konskwencje wynikaj¹ z niedos³uchu, jakie to nastrêcza trudnoœci i bariery w porozumiewaniu siê, i jak nale¿y je przezwyciê¿aæ. 11. Dziecko z wad¹ s³uchu powinno siê czuæ dobrze w klasie, byæ zaakceptowanie przez kolegów. 12. Nauczyciel stara siê nie dopuszczaæ do sytuacji upokarzaj¹cych ucznia, reaguje na wszelkie przejawy z³oœliwoœci ze strony kolegów, jak te¿ niepo¿¹dane odruchy litoœci. 13. Prowadz¹cy lekcjê mówi w sposób naturalny, g³osem o naturalnej intonacji, w normalnym tempie, z wyraŸn¹ ale nie przesadn¹ artykulacj¹, unika krzyku, spogl¹daj¹c na ucznia z wad¹ s³uchu. 14. Twarz mówi¹cego powinna byæ dobrze oœwietlona, Ÿród³o œwiat³a winno znajdowaæ siê za uczniem; nauczyciel ma unikaæ stawania przy oknie, bo wówczas jego twarz pozostaje w cieniu, a œwiat³o pada uczniowi prosto w oczy. 15. Mówi¹c lub czytaj¹c nauczyciel nie zas³ania twarzy d³oñmi lub ksi¹¿k¹ oraz nie mówi odwrócony twarz¹ do tablicy a ty³em do klasy. 16. Gdy dziecko z wad¹ s³uchu mówi, nauczyciel stara siê na nie patrzeæ, co pomaga w zrozumieniu jego wypowiedzi. 17. Chc¹c zwróciæ uwagê ucznia, nauczyciel wywo³uje go po imieniu, po czym upewnia siê, zanim przeka¿e mu pytanie czy polecenie, ¿e uczeñ ma skupion¹ uwagê. Gdyby uczeñ nie zrozumia³ pytania lub nie uchwyci³ pocz¹tku, nale¿y zadaæ je w prostszej formie; czasem dziecko powinno powtórzyæ pytanie czy polecenie. Nauczyciel mówi krótkimi frazami lub zdaniami. Nale¿y unikaæ takich pytañ, które wymagaj¹ jedynie odpowiedzi „tak" lub „nie". 18. Nauczyciel zachêca dziecko do publicznych wyst¹pieñ, ale jednoczeœnie unika sytuacji ryzykownych, gro¿¹cych wstrz¹sem lub stresem; 151 umiejêtnie chroni je przed takimi sytuacjami, którym dziecko nie mo¿e sprostaæ. 19. Stosuj¹c czêsto s³owa zachêty i pochwa³y nauczyciel podnosi samoocenê ucznia. 20. W sytuacjach wymagaj¹cych nagany nauczyciel upewnia siê, ¿e uczeñ zdaje sobie sprawê z pope³nionego b³êdu, gdy¿ mog³a zaistnieæ sytuacja, ¿e nie zrozumia³, czego od niego oczekiwano. 21. Nauczyciel powinien mieæ œwiadomoœæ, ¿e uczeñ mo¿e mieæ problemy z robieniem notatek lub z dyktandami, zachêca go wiêc, aby ilekroæ nie mo¿e czegoœ zrozumieæ lub us³yszeæ, zg³asza³ to. Wa¿na jest postawa siedz¹cego obok kolegi, choæ istnieje niebezpieczeñstwo zbytniego uzale¿nienia siê od s¹siada. 22. Nauczyciel sprawdza, czy uczeñ dobrze zanotowa³ pracê domow¹ i czy zrozumia³, co ma w domu zrobiæ. 23. W pierwszych latach nauki szkolnej wskazane jest, aby nauczyciel z wyprzedzeniem podawa³ tematy zajêæ, czytanki, treœæ wiersza rodzicom (zalecane by³oby prowadzenie specjalnego zeszytu do wpisywania), którzy w domu przygotowuj¹ dziecko, aby aktywniej uczestniczy³o w póŸniejszych zajêciach w grupie przedszkolnej lub szkolnej. 24. Dobrze by³oby, gdyby dziecku z wad¹ s³uchu przydzielaæ obowi¹zki na równi z pozosta³ymi dzieæmi, bez specjalnych przywilejów i gdyby przystosowa³o siê ono do regu³ obowi¹zuj¹cych jego kolegów. 25. Jeœli uczeñ ma problemy z nauk¹ przedmiotu, ma prawo do uzyskania kilku godzin na pracê indywidualn¹ z nauczycielem b¹dŸ pedagogiem szkolnym (zajêcia te finansowane s¹ z funduszów szko³y, przedszkola). 26. Dziecko powinno braæ udzia³ w lekcjach muzyki, æwiczeniach rytmiki, zajêciach z umuzykalniania, lekcjach jêzyków obcych, ale nie musi byæ z tych przedmiotów klasyfikowane. 27. W ocenie dziecka z wad¹ s³uchu nale¿y braæ pod uwagê przede wszystkim aktywnoœæ dziecka, jego wk³ad pracy, zainteresowanie przedmiotem, sytematycznoœæ i pilnoœæ oraz wiadomoœci i umiejêtnoœci. 28. Nale¿y podkreœliæ pozytywne cechy kszta³tuj¹ce siê u s³ysz¹cych rówieœników, wœród których przebywa dziecko trochê odmienne wskutek wady s³uchu: rozwijanie wra¿liwoœci, œwiadomoœci spo³ecznej, postaw etycznych, umiejêtnoœci zachowania siê, umiejêtnoœci dostosowywania siê do mo¿liwoœci i oczekiwañ dziecka z wad¹ s³uchu. Wskazówki opracowano na podstawie t³umaczenia dr M. Góral z biuletynu wydawanego przez Krajowe Laboratorium Akustyczne w Sydney, w Australii. ? , Katarzyna Soszyñska i. logopeda . • . Warszawa 152 Przy pomocy pedagoga itt. Bawiæ siê i pomagaæ i Zaduma i radoœæ ¿ycia Zawsze mo¿na liczyæ na pomoc I V. PRZYK£ADY LEKCJI W SZKOLNYM ZESPOLE INTEGRACYJNYM Genowefa Kuszek Jêzyk polski, klasa I PRACA REWALIDACYJNA Z DZIECKIEM UPOŒLEDZONYM UMYS£OWO Dzieci upoœledzone umys³owo w stopniu umiarkowanym, jak powszechnie wiadomo, kierowane s¹ do szkó³ podstawowych dla dzieci umys³owo upoœledzonych w stopniu umiarkowanym i znacznym, zwanych inaczej „Szko³ami ¿ycia". Zadaniem tych szkó³ jest wyposa¿enie dzieci w umiejêtnoœci i nawyki niezbêdne do w miarê normalnego funkcjonowania w spo³eczeñstwie. Uczy siê równie¿ te dzieci elementów pisania i czytania, orientacji w przestrzeni, rozwija mowê, sprawnoœæ psychoruchow¹ itp. Szko³y ¿ycia nie s¹ jednak jedynymi placówkami zajmuj¹cymi siê takimi dzieæmi. Od kilku bowiem lat równie¿ szko³y masowe wychowuj¹ i nauczaj¹ dzieci niepe³nosprawne w ró¿nym stopniu i zakresie, tworz¹c w ramach swoich struktur tzw. klasy integracyjne, w których dzieci te znajduj¹ swoje miejsce. Niestety, ze wzglêdu na ma³¹ liczbê takich klas, tylko niewiele dzieci mo¿e korzystaæ z tej formy kszta³cenia. Nauczanie integracyjne istnieje w Polsce zaledwie od kilku lat, a wiêc doœwiadczenia s¹ jeszcze niewielkie. Brak jest przede wszystkim opracowañ na temat form i metod pracy w takich klasach. Ograniczone s¹ te¿ mo¿liwoœci wymiany doœwiadczeñ ze wzglêdu na du¿e odleg³oœci pomiê- 153 dzy szko³ami tworz¹cymi takie klasy