t

Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard

W blaszce podstawowej zewn�trznej i w blaszkach mi�dzysystemowych mog� wyst�powa� kolagenowe w��kna Sharpeya oraz w��kna spr�yste. Jedne i drugie pochodz� z okostnej. Substancja mi�dzykom�rkowa k.t. sk�ada si� z substancji organicznych, soli mineralnych i wody. W sk�ad substancji organicznych, zwanych o s s e i n �, wchodz� w��kna kolagenowe oraz bezpostaciowa substancja podstawowa zawieraj�ca mukopoli-sacharydy. Sole mineralne, z�o�one g��wnie z fosforanu i w�glanu wapniowego, przybieraj� posta� kryszta�k�w apatytu. Innymi zwi�zkami nieorganiczny-mi, obecnymi w substancji mi�dzykom�rkowej ko�ci, s� fosforan magnezowy oraz fluorek i chlorek wapniowy. [A.J.] KOSTNE KOM�RKI -r osteocyty. KOSTNIENIE, ossyfikacja � rozw�j ko�ci przebiegaj�cy na pod�o�u ��cznotkankowym (ko�ci pokrywowe) lub chrzestnym (ko�ci za- st�pcze). W procesie k. czynne s� kom�rki ko�ciotw�rcze, czyli ->� osteoblasty. Wydzielaj� one substancj�, mi�dzykom�rkow�, kt�ra ulegaj�c mineralizacji przekszta�ca si� w ko��. W miar� przebiegu k. osteoblasty tworz� nitkowate wypustki i otaczaj� si� kostniej�c� substancj� mi�dzykom�rkow�. W ten spos�b przekszta�caj� si� w osteocyty, wype�niaj�ce jamki kostne. Wi�kszo�� osteoblast�w zacho- wuje jednak po�o�enie powierzchniowe, przylegaj�c zwart� warstw� do wytwarzanej przez siebie substancji mi�dzykom�rkowej. K. na pod�o�u ��cznotkankowym przebiega wzd�u� w��kien kolagenowych i naczy� krwiono�nych. W k. zachodz�cym na pod�o�u chrzestnym wyr�niamy k. �r�dchrz�stne, rozpoczynaj�ce si� w g��bi chrzestnego za-wi�zka ko�ci, oraz k. ochrz�stne, przebiegaj�ce na jego powierzchni. [A.J.] KOSTNOPROMIENISTE, promieniopletwe (Actinopterygii) � podgromada z gromady --�-ryb, kt�rej najstarsi przedstawiciele s� spotykani w osadach wczesnego dewonu. K. by�y pierwotnie rybami s�odkowodnymi, obecnie wyst�puj� r�wnie� w morzach. Do k. nale�y wi�kszo�� wsp�czesnych ryb, przy czym sy- stematyka dzieli je na �>� kosto�uskie, -> ra-mieniop�etwe, -*� przej�ciowce i -�� kostno-szkieletowe. Szkielet k. jest w r�nym stop- niu skostnia�y. Wolne cz�ci p�etw s� rozpi�te na promieniach kostnych pochodzenia 21 Leksykon biologiczny KOSTNOSZKIELETOWE sk�rnego. Skrzela mieszcz� si� we wsp�lnej komorze os�oni�tej ruchomym wieczkiem skrzelowym. Narz�d w�chu le�y na wierzchu g�owy i poza nielicznymi wyj�tkami nie ��czy si� z jam� g�bow�. Wi�kszo��- gatunk�w ma narz�d powietrzny. U prymitywnych k. jego budowa jest g�bczasta, natomiast u pozosta�ych tworzy g�adko�cienny p�cherz p�aW-ny, pe�ni�cy rol� narz�du hydrostatycznego. Niekt�re gatunki utraci�y ten narz�d. [A.J.] KOSTNOSZKIELETOWE (Teleoste�) � ryby z podgromady ->� kostnopromienistych znane z wykopalisk od triasu; obecnie w rozkwicie. Nale�y do nich wi�kszo�� (ponad 20 000) gatunk�w ryb wsp�czesnych. Cia�o pokryte �uskami -�� elastycznymi, rzadziej p�ytkami kostnymi lub nagie. Szkielet silnie skostnia�y, kr�gi zazwyczaj dwuwkl�s�e. Promienie p�etw grzbietowej i odbytowej osadzone na kostnych promieniach podstawowych. P�etwa ogonowa zewn�trznie symetryczna (homocer-kiczna). Narz�d w�chu le�y na stronie grzbietowej g�owy i poza nielicznymi wyj�tkami nie ��czy si� z jam� g�bow�. P�cherz p�awny jest g�adko�cienny i spe�nia rol� narz�du hydrostatycznego. U prymitywnych k. ��czy si� przewodem powietrznym z prze�ykiem (p�cherz otwarty), natomiast u wi�kszo�ci ga- tunk�w utraci� to po��czenie (p�cherz zamkni�ty). Stosunkowo nieliczne k. wt�rnie utraci�y p�cherz p�awny. Sto�ek t�tniczy serca silnie zredukowany. K. dziel� si� na kilkana�cie rz�d�w, z kt�rych cz�� ma wielkie znaczenie gospodarcze. [A.J.] KOSTO�USKIE, ganoidy chrzestne (Chondro- stet) � ryby z podgromady -�� kostnopromienistych znane od dewonu, w obecnej faunie reprezentowane przez rz�dy ramieniop�et- wych (Polypteriformes) i jesiotrowa-t y c h (Acipenseriformes). Te ostatnie dziel� si� na jesiotry i wios�onose. G�owa wyci�gni�ta w dzi�b, p�etwa ogonowa niesymetryczna (heterocerkiczna). Otw�r ustny le�y na spodzie g�owy, cia�o nagie (wios�onose) lub z pi�cioma rz�dami �usek kostnych: jednym grzbietowym, dwoma bocznymi i dwoma brzusznymi. �uski -�� ganoidalne wyst�puj� tylko na ogonie. Szkielet niemal ca�kowicie chrzestny. Na dobrze zachowanej strunie grzbietowej s� osadzone beztrzonowe kr�gi. M�zgoczaszka jest lit� puszk� chrzestn�, w kt�rej powstaj� nieliczne skostnienia. Pierw- __________________________322 sza szpara skrzelowa przemieniona w -�� try-skawk�. Jelito z fa�dem spiralnym. Jedynym gatunkiem k. wyst�puj�cym w naszych wo- dach jest jesiotr zachodni (Acipenser stimo), obecnie wyt�piony niemal doszcz�tnie. [A.J.1 KOSZYCZEK (anthodium) � -r kwiatostan groniasty prosty. O� takiego kwiatostanu jest silnie skr�cona, rozszerzona, p�aska albo wypuk�a, okre�lana jako osadnik albo dno kwiatostanowe. Na osadniku wyst�puj� g�sto skupione bezszypu�kowe kwiaty. Brze�ne kwiaty k. s� najstarsze; kwiaty najm�odsze wyst�puj� w jego �rodku. Wszystkie kwiaty w k. mog� by� j�zyczkowate, tzn. mie� koron� o symetrii grzbiecistej, np. u mniszka, albo rurkowate, o symetrii promienistej, np. u wrotycza pospolitego; u niekt�rych gatunk�w najbardziej zewn�trzny ok�ek tworz� kwiaty grzbieciste, j�zyczkowate, zwykle bezp�odne, stanowi�ce powabnie; pozosta�e s� rurkowate, np. u stokrotki, s�onecznika. K. jest otoczony wielolistn� (wieio�uskow�) okryw� kwiatostanow�. [E.P.] KOSCIOGUBNE KOM�RKI ->. osteoklasty. KOSCIOTW�RCZE KOM�RKI -+ osteobla-sty. KO�� M�TWI�, ko�� sepiowa � muszla m�tew (g�owonogi), zredukowana do niewielkiej p�ytki ukrytej pod p�aszczem, po wysuszeniu u�ywana przez hodowc�w jako �r�d�o soli wapniowych dla ptak�w. [Cz.J.] KO�� SEPIOWA ->� ko�� m�twi�. KOTKA (amentum) � ->� kwiatostan groniasty prosty. Na osi kwiatostanu, zwanej osad-k�, s� rozmieszczone kwiaty bezszypu�kowe. K. odpada w ca�o�ci. Wyst�puje u wierzby, topoli. [E.P.] KOTWICZKA -�� narz�dy g�bowe owad�w. KOTYLOZAURY ->� gady. KOWADE�KO (�ncus) -r kostki s�uchowe. KRANIOMETRIA

t

Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard

Menu