Nie wiem czy Bóg istnieje, ale byłoby z korzyścią dla Jego reputacji, gdyby nie istniał" - Renard
Przysposobienie ustaje ex legê tylko w przypadku póŸniejszego ustalenia 308 stosunku ojcostwa lub macierzyñstwa osób, które dziecko przysposobi³y. Takie ustalenie nie jest dopuszczalne tylko w razie przysposobienia ca³kowitego. Natomiast wspomniane ustalenie stosunku rodzicielstwa przysposabiaj¹cego w sposób pe³ny lub niepe³ny powodowa³oby równoczesne istnienie dwóch podobnych stosunków prawnych, z których jednak przysposobienie jest stosunkiem s³abszym. Jego ust¹pienie na rzecz rodzicielstwa biologicznego z mocy prawa jest skutkiem oczywistym. Podobnie jak stosunek rodzicielstwa - przysposobienie trwa mimo œmierci jednej ze stron. Poza tym kwestiê trwa³oœci przysposobienia ustawodawca polski rozstrzygn¹³ kompromisowo. Maj¹c na wzglêdzie podobieñstwo przysposobienia dziecka do stosunku rodzicielskiego za³o¿eniem jest trwa³oœæ stosunku przysposobienia, a jego rozwi¹zanie jest mo¿liwe tylko wyj¹tkowo. Trzeba jednak zaznaczyæ, ¿e rozwi¹zaæ mo¿na tylko przysposobienie niepe³ne i pe³ne. Natomiast w razie przysposobienia ca³kowitego (art. 1251 KRO) powstaje dozgonny i nierozwi¹zywalny stosunek prawnorodzinny. W tym bowiem przypadku przysposobiony traci dotychczasowy stan cywilny bez mo¿liwoœci nawi¹zania (powrotu) do wiêzi rodzinnej z rodzicami naturalnymi, którzy s¹ dla dziecka i dla przysposabiaj¹cych nieznani. II. Przes³anki rozwi¹zania przysposobienia Rozwi¹zanie przysposobienia niepe³nego i pe³nego mo¿e nast¹piæ tylko w wyniku orzeczenia s¹du opiekuñczego na ¿¹danie zarówno przysposabiaj¹cego, jak i przysposobionego. Nie wystarczy jednak samo, nawet zgodne, ¿¹danie stron, albowiem podlega ono ocenie s¹du, w œwietle istnienia wymaganych przes³anek. KRO wymienia expressis verbis: Nb. 308 250 Rozdzia³ VIII. Przysposobienie 1) wa¿ne powody, :, 2) dobro ma³oletniego dziecka. 1. Wa¿ne powody 309 Przes³anka wa¿nych powodów ma charakter klauzuli generalnej i wymaga doprecyzowania. Dokonuje tego s¹d w praktyce orzeczniczej. Chodzi wszak¿e o to, ¿e ten z za³o¿enia trwa³y stosunek prawnorodzinny mo¿e ulec rozwi¹zaniu tylko ze wzglêdu na szczególne okolicznoœci, które w konkretnym przypadku uzasadniaj¹ takie rozstrzygniêcie. Ogólnie mo¿na stwierdziæ, ¿e wa¿ne powody istniej¹ wtedy, gdy mimo przysposobienia nie ma miêdzy stronami bliskiej rodzinnej wiêzi, jaka na ogó³ istnieje w naturalnej rodzinie miêdzy rodzicami a dzieæmi. W piœmiennictwie wskazuje siê na pewn¹ analogiê przes³anki rozwi¹zania przysposobienia do rozwi¹zania ma³¿eñstwa ze wzglêdu na rozk³ad wiêzi rodzinnej1. Brak tej wiêzi, nieodwracalnoœæ jej rozk³adu, a tym bardziej przejawy wrogoœci miêdzy przysposabiaj¹cym a przysposobionym usprawiedliwiaj¹ rozwi¹zanie przysposobienia jako stosunku prawnego martwego, a wiêc nie spe³niaj¹cego swojej funkcji. W odniesieniu do przysposobionego jeszcze ma³oletniego kryzysowa sytuacja miêdzy stronami jest czêsto skutkiem trudnoœci wychowawczych, które wystêpuj¹ tak¿e miêdzy rodzicami a dzieæmi. Nie s¹ one wiêc w zasadzie powodem rozwi¹zania przysposobienia, lecz mog¹ byæ przyczyn¹ wydania przez s¹d opiekuñczy stosownych zarz¹dzeñ w zakresie w³adzy rodzicielskiej (Zalecenia kierunkowe SN z 1976 r., pkt XI.3). Podobnie zaistnienie innych faktów pojawiaj¹cych siê i w zwyk³ych rodzinach, jak np. rozwód, pojawienie siê niedorozwoju psychicznego lub fizycznego dziecka przysposobionego, urodzenie siê dziecka w³asnego przysposabiaj¹cych nie jest na ogó³ przyczyn¹ rozwi¹zania przysposobienia (orz. SN z 16.11.1966 r., OSPiKA 1968, poz. 86, z glos¹ B. Walaszka). Je¿eli jednak przysposabiaj¹cy, którego pieczy powierzono dziecko, zawrze nowy zwi¹zek ma³¿eñski, a drugi ma³¿onek pragnie je przysposobiæ, mo¿e zaistnieæ przes³anka rozwi¹zania przysposobienia co do rozwiedzionego ma³¿onka, zw³aszcza w razie braku wiêzi uczuciowej z dzieckiem (orz. SN z 5.2.1966 r., OSPiKA 1966, poz. 249). 2. Dobro dziecka 310 Dobro ma³oletniego jest przes³ank¹ negatywn¹ podobnie jak w przypadku ¿¹dania rozwodu. Taki charakter tej przes³anki wynika ze sformu³owania: „roz- System prawa rodzinnego, s. 975. Nb. 309-310 § 32. Ustanie stosunku przysposobienia 251 wi¹zanie stosunku przysposobienia nie jest dopuszczalne, je¿eli wskutek niego mia³oby ucierpieæ dobro ma³oletniego dziecka" (art. 125 § 1 zd. 2). Oznacza to, ¿e wniosek o rozwi¹zanie przysposobienia opiera siê na przes³ance g³ównej, jak¹ jest istnienie wa¿nych powodów. Nawet jednak gdy taki powód usprawiedliwia wydanie orzeczenia zgodnie z ¿¹daniem, wzgl¹d na dobro dziecka mo¿e byæ podstaw¹ jego oddalenia. Trzeba bowiem pamiêtaæ, ¿e w zasadzie ¿adne rozstrzygniêcie dotycz¹ce ma³oletniego dziecka nie mo¿e byæ sprzeczne z jego dobrem. Bêd¹c treœci¹ przes³anki negatywnej wzgl¹d na dobro dziecka jest jakby dodatkowym weryfikatorem oceny stanu faktycznego, na podstawie którego s¹d ma wydaæ orzeczenie w sprawie rozwi¹zania przysposobienia. Doprecyzowuj¹c pojêcie dobra dziecka doktryna i orzecznictwo s¹dowe wskaza³o, ¿e chodzi o ocenê sytuacji, w której znajdzie siê dziecko ma³oletnie po rozwi¹zaniu przysposobienia, czy ma mo¿liwoœæ powrotu do rodziców naturalnych, czy nie bêdzie pozbawione koniecznej w jego wieku pieczy rodzicielskiej itd.1. Wzgl¹d na dobro dziecka nie oznacza pominiêcia godnego ochrony interesu jego rodziców, a tak¿e interesu przysposabiaj¹cego (orz. SN z 17.12.1965 r., OSNCP 1966, poz. 132). W odniesieniu do pe³noletniego przysposobionego przes³anka jego dobra nie wchodzi w rachubê. Natomiast rozwi¹zanie przysposobienia mo¿e pogarszaæ sytuacjê zstêpnych przysposobionego i tê okolicznoœæ s¹d opiekuñczy powinien równie¿ wzi¹æ pod uwagê (orz. SN z 21.12.1981 r., OSN 1982, poz. 109). Wina za rozk³ad wiêzi rodzicielskiej nie jest w œwietle KRO przes³ank¹ 311 rozwi¹zania przysposobienia, lecz okolicznoœæ ta ma wp³yw na ocenê opisanych przes³anek. Chodzi bowiem o to, aby ten, kto zawini³ za rozk³ad wiêzi rodzinnej, nie odnosi³ korzyœci ze swojego nagannego zachowania (nemo turpi-tudinem suam allegans audiatur). Dotyczy to zw³aszcza przysposabiaj¹cego, który ¿¹da rozwi¹zania przysposobienia i tym samym chce siê uwolniæ z obowi¹zków rodzinnych wzglêdem przysposobionego. Tê dyrektywê nale¿y stosowaæ tak¿e do pe³noletniego przysposobionego winnego rozk³adu wiêzi rodzinnej. ¯¹daj¹cy rozwi¹zania przysposobienia mo¿e w zasadzie powo³aæ siê tylko na przyczyny i winê le¿¹c¹ po drugiej stronie (orz. SN z 2.6.1966 r., OSN 1967, poz. 55; z 20.1.1970 r., OSPiKA 1970, poz. 251; Zalecenia kierunkowe SN1976r.,pktXL3). Natomiast winê przysposobionego ma³oletniego nale¿y oceniaæ ostro¿nie, stosownie do jego wieku i rozeznania. Trudnoœci wychowawcze, jego naganne postêpowanie mog¹ uzasadniaæ zastosowanie przez s¹d œrodków prawnych ograniczaj¹cych, a nawet pozbawiaj¹cych przysposabiaj¹cego w³adzy rodzi- 1J